leonanacrambo
Member
Sau chục năm tham gia voz thì hnay lần đầu tiên mình có chút đóng góp nho nhỏ cho các anh em nào đam mê artisan keycap.
Công nghê in 3d hiện nay rất phổ biến và cực kỳ chi tiết, anh em hãy tận dụng mọi cơ hội để kiếm tiền đừng bỏ phí.
Nhất là những anh em am hiểu dựng 3d, in 3d, khéo tay, sáng tạo.. thì sẽ cực kỳ lợi thế trong bộ môn hái ra tiền này.
Như anh em biết, artisan keycap đa số rất mắc tiền ko phải vì nguyên liệu, mà vì để làm ra 1 nút tốn khá nhiều công sức, thời gian, sự sáng tạo, khéo léo, và quan trọng là kiên nhẫn vì chỉ cần sai 1 bước có thể phải bỏ đi làm lại từ đầu rất mất thời gian.
Đam mê này của mình bắt đầu khi mình thấy trên instagram, khi tìm ra được cách mua thì thực sự ko dám mua, vì nó ko nằm trong khả năng mình lúc đó. R mình suy nghĩ rằng, tại sao mình ko tự làm nhỉ.
Sau khi tìm hiểu thì mình cũng có chút căn bản và tự thiết kế và in 3d bộ phận nhựa để tạo khuôn.
I-Các bộ phận khác nhau để tạo ra 1 bộ khuôn:
1-Đít cắm(Stem Cavity):
-Nó có hình dáng như mặt dưới của 1 nút bình thường, nhưng nó được thiết kế thêm những trụ nhỏ, mục đích là tạo lỗ thoát, lỗ thoát này để khi ta đổ nhựa vào khuôn, nhựa dư sẽ thoát ra ngoài qua những lỗ này.
-Bộ phận này sẽ được dùng để tạo ra nắp khuôn.Nắp khuôn là cục màu xanh trong hình này.
2-Phần đế(Master Base):
-Dùng để tạo ra khuôn(màu xanh lá trong hình). Bác sẽ cần 1 nút chính/nút phôi(master key-màu đỏ) Đặt nút phôi lên base và đổ silicon vào, bác sẽ có khuôn silicon rỗng hình thù y chang cái nút chính mà bác đã đặt vào đế, kể cả vết trầy trên nút phôi cũng sẽ nằm trong khuôn đó luôn. Cho nên nút phôi rất quan trọng. Đây cũng là 1 cách clone/copy 1 nút khác.
3-Đế điêu khắc(sculpting base): Nếu bác có hoa tay, bác cần bộ phận này, đặt đất sét lên và nặn ra hình bác muốn để làm phôi(màu nâu), đổ silicon vào và kết quả bác sẽ có khuôn rỗng có hình dạng mà bác vừa nặn xong(màu vàng). Lưu ý phải dùng đúng loại đất sét dành cho silicon(google để tìm hiểu thêm).
4-Hộp chứa silicon tạo khuôn: bác sẽ cần hộp này để đặt những bộ phận trên vào bên trong, rót silicon và nó sẽ tạo tạo hình cho bộ khuôn hoàn chỉnh vuông vức.
Có nhiều cách khác nhau để tạo hộp đổ khuôn như ráp lego, giấy bìa bọc băng keo trong, in 3d ...
Sau khi có đủ các bộ phận trên thì bác có thể đổ silicon để tạo khuôn rỗng. Từ khuôn silicon rỗng đó, bác chỉ cần đổ resin vào khuôn, đợi 1-2 ngày tháo khuôn thì sẽ ra nút thành phẩm.
Ảnh trái là sau khi đổ silicon tạo khuôn, sau khi tháo ra ta sẽ được bộ khuôn như ảnh phải.
Video cho anh em dễ hình dung:
5-Kiếm mấy cái bộ phận này đâu ra?:
-In ra, file tải về trong link ở mục IV-2, các bác có máy in 3d DLP/SLA sẽ là 1 lợi thế, nếu bác nào ko có máy in này thì có thể sử dụng dịch vụ in thuê. Hoặc các bác có thể tìm mua trong link cuối bài luôn. Hiện tại thì Zbutt đã bán bộ kit tạo khuôn bằng nhôm giá khá ổn, lại còn V2 pro.
II-Công cụ, dụng cụ, nguyên liệu:
1-Silicon:
-Thường thì các loại silicon đều chia ra 2 part, khi trộn với nhau theo tỉ lệ của nhà sản xuất thì nó sẽ có phản ứng hoá học và sẽ đông lại, nếu pha sai hoặc khuấy ko đều sẽ hỏng.
-Sau 1 thời gian tìm hiểu thì thấy nhiều bác dùng loại silicon sữa tỉ lệ 100:3 hoặc tương tự, loại này dễ rách, ko bền, nhưng rẻ, loại này rất dính khuôn, phải dùng kèm bình xịt chống dính.
-Nên dùng loại silicon tỉ lệ 1:1 hoặc tương tự, nhưng nhược điểm là rất dị ứng thành phần hóa học của mực in 3d LSA, base in ra từ máy in này phải được phơi ngoài trời dưới bóng râm vài ngày để khô hẳn rồi mới đổ khuôn silicon được. Tránh phơi base trực tiếp dưới ánh sáng mặt trời sẽ bị nứt base.
2-Nhựa epoxy resin:
-Giống như trên, các bác phải tự tìm hiểu thị trường VN vì nhựa resin có rất nhiều loại, mỗi loại có 1 công dụng khác nhau, độ trong và độ cứng khác nhau. Nếu mua thì nên tư vấn chỗ cung cấp.
-Thường thì nhựa resin cũng giống silicon, đều chia ra 2 part, khi trộn với nhau thì sẽ bắt đầu phản ứng hoá học và toả nhiệt, cho nên khuôn silicon sau khi đúc nhiều lần sẽ hỏng vì nhiệt từ resin tạo ra do phản ứng hóa học, tuy nhiên đừng vứt đi vì bác có thể cắt vụn khuôn hỏng này trộn với silicon lỏng để tạo khuôn mới, sẽ tiết kiệm được khá nhiều.
-Lượng nhựa càng nhiều thì nhiệt toả ra càng cao, càng nhanh khô hơn cho nên khuôn càng rộng thì nhựa càng mau khô, ví dụ nếu bác đúc nút spacebar thì nó sẽ nhanh khô hơn nút esc.
-Muốn resin nhanh khô hơn nữa thì bác có thể ủ trên bàn gia nhiệt, nhưng mình khuyên ko nên vì sẽ làm hỏng khuôn nhanh hơn.
3-Lựa chọn máy in 3d:
-Nếu chuyên về dựng 3d các bác sẽ rất cần máy in 3d. Tốt nhất nên dùng máy in 3d DLP/SLA vì mẫu khi in ra sẽ cực kỳ chi tiết tinh xảo, ko nên dùng máy in 3d truyền thống(FDM). Hiện tại máy được chuộng nhất theo mình biết là anycubic photon S, giá shopee thấy khoảng 10tr là khá rẻ. Ngoài ra có thể tham khảo nhiều loại máy in DLP/SLA khác nếu bác thấy rẻ hơn. Dân kim hoàn và nha khoa giờ dùng máy này rất nhiều.
-Máy in 3d FDM chỉ dùng để in những bộ phận chính để tạo khuôn.
-Sử dụng máy in 3d ko phải để in ra sản phẩm hoàn chỉnh mà chỉ là công cụ hỗ trợ để tạo ra những bộ phận quan trọng, tạo ra mẫu chính, từ mẫu chính thì bác đổ khuôn silicon để clone ra nhiều khuôn và đúc số lượng lớn nếu cần. Hoặc in những chi tiết nhỏ bổ sung cho sản phẩm. Vì nhựa UV resin rất dòn, dễ gãy.
-Bộ phận hoặc mẫu in ra từ máy DLP/SLA cần phải phơi khô dưới ánh nắng mặt trời 1-2 ngày để chắc chắn là nhựa khô hoàn toàn, nếu ko thì khi đổ khuôn sẽ hỏng. Tránh phơi quá lâu sẽ gây nứt mẫu/bộ phận.
-Nhựa UV resin dùng cho máy in có nhiều hãng khác nhau, mỗi hãng 1 kiểu, resin của Anycubic có vẻ ổn nhất so với giá, resin có độ cứng nhất hiện tại của hãng siraya tech, resin có tốc độ in nhanh nhất của hãng Amera Lab.
Nhựa UV cho máy in mình đang dùng của hãng anycubic và ameralab.
Máy mình đang dùng là anycubic photon đời đầu, phải cải tiến thêm để loại bỏ nhược điểm, nếu đầu tư thì bác nên mua máy photon S.
Nếu giàu vãi lol thì bác mua máy phrozen suffle 4K độ phân giải cao nhất hiện tại giá khoảng $1.3K, photon S độ phân giải chỉ được 2K.
UPDATE: Hiện tại thì dòng máy Phrozen Sonic Mini 4k là ổn áp nhất cho các anh em muốn đầu tư, máy này diện tích in tuy nhỏ nhưng chất lượng đầu ra thì tuyệt vời, rất phù hợp cho anh em muốn làm keycap. Giá máy khoảng $700AUD
Một số sản phẩm mình in ra từ máy này.
4-Khử bọt bong bóng:
-Để cho ra sản phẩm đẹp, bác sẽ cần máy hút chân không và nồi chân không. Dùng cho cả silicon và resin luôn.
-Không nên dùng nồi to quá vì để hút hết không khí trong nồi to sẽ mất thời gian hơn nhiều. Nếu chơi nồi to, bác sẽ cần máy hút nhanh và mạnh, tốn kém hơn.
-Đa số nồi chân không có nắp trong suốt, nên theo dõi lúc hút có thể bị trào ra ngoài ly đựng, cả silicon và resin đều có thể bị. Nên dùng ly đựng lớn, nếu gần trào thì xả khí vào 1 chút r hút tiếp cho tới khi nào cảm thấy clear.
-Anh em nào tập tành thì ko cần nhưng sẽ khó khăn hơn, nếu ko có máy thì khi khuấy resin phải từ từ nhẹ nhàng tránh tạo bọt.
-Máy hút chân không cũng ko loại bỏ hoàn toàn bong bóng trong resin, lúc này bác sẽ cần nồi áp suất. Cho vào nồi lúc mới đúc khuôn, bơm khoảng 40-50psi và đợi qua ngày mở nồi ra, tháo khuôn, bác sẽ có nút long lanh lấp lánh ko 1 hạt bong bóng nào, áp suất sẽ nén bong bóng lại nhỏ tới mức mắt thường ko thấy được, resin cứng lại sẽ nén luôn những bong bóng dó. Tuy nhiên làm việc với nồi áp suất khá nguy hiểm anh em nên cẩn thận.
-Nồi áp suất chỉ dùng cho resin, ko dùng cho silicon.
-Có 1 cách khử bong bóng khác nếu ko dùng máy móc, bác dùng hộp quẹt khò hơ lên bề mặt resin khi vừa khuấy xong, những bong bóng trên bề mặt sẽ biến mất, cách thủ công này không khử được hoàn toàn bong bóng chìm sâu dưới bề mặt. Và cách khò lửa này chỉ dùng cho resin, ko dùng cho silicon được. Ngoài ra bác còn có thể dùng tăm hay que nhọn vớt những bong bóng lớn ra cũng được.
III-Các dạng nút khác nhau, kỹ thuật liên quan:
1-Random petri:
-Dạng này thuộc hàng đơn giản nhất, muốn làm khuôn này bác cần1 nút trơn ko có chữ cái(blank key) và dùng nó làm nút chính/phôi để tạo khuôn.
-Để cho thành phẩm đẹp và trong nhất có thể, bác nên đánh bóng nút chính này thật kỹ.
-Bác chỉ cần đổ đầy resin vào khuôn, nhỏ mực vào, đóng nắp khuôn rồi đợi sang ngày sẽ có thành phẩm.
-Cách nhỏ mực: ví dụ bác muốn kc nửa xanh nửa đỏ thì bác nhỏ mỗi màu 1 giọt cạnh nhau đừng nhỏ đè lên nhau. Sau đó bác nhỏ màu trắng đè lên 2 màu đó, mỗi màu 1 giọt trắng. Tổng cộng 4 giọt. Ko nên nhỏ quá 6 giọt mực.
-Làm nút dạng này nên lưu ý tới thời gian, khi đổ resin đầy khuôn bác nhỏ mực sớm quá thì mực sẽ chìm hết xuống đáy vì resin còn quá lỏng. Còn nếu nhỏ mực trễ quá thì màu sẽ không chìm xuống tạo thành cột màu vì resin đã bắt đầu đông đặc. Cái này tùy vào chất lượng của nguồn nguyên liệu cho nên bác phải thử trước.
-Mực này là loại alcohol ink, mình dùng mực pinata của hãng jacquard, khá mắc.
2-Encapsulation keycap:
-Dạng này bác có thể nhét bất kỳ thứ j bác có thể nghĩ ra vào bên trong 1 nút trong suốt, từ đơn giản tới phức tạp đều có, đòi hỏi độ khéo léo và sáng tạo, cần có đầy đủ máy móc hỗ trợ như hút chân không, nồi áp suất, kính hiển vi, máy in 3d... để cho ra sản phẩm đẹp nhất.
-Có thể dùng sơn airbrush, cọ để sơn những mẫu vật này. Tuy sơn dễ trầy nhưng sau khi ta đúc khuôn bọc thì lớp resin trong suốt sẽ bảo vệ lớp sơn này luôn.
-Có 1 cách khác đó là kỹ thuật prefill/multishot cũng có thể được áp dụng. Thay vì sơn lên mẫu thì mình lấp đầy chi tiết trong khuôn bằng resin đã pha màu, cách này tuy khá nhiều công đoạn nhưng cho ra sản phẩm bền hơn và đẹp hơn.
-Ví dụ như ảnh dưới:
In 3d đế tạo khuôn kèm logo(1) > tạo khuôn silicon > lấp resin đã pha màu tím vào logo(2), đợi vài tiếng> lấp đầy khuôn bằng resin pha màu xám, đóng nắp khuôn, đợi 1/2 ngày tháo khuôn thì ta sẽ có (4) > đổ đầy resin trong suốt vào khuôn(5), úp cả (4) vào khuôn và đợi 1 ngày > Thành phẩm(6)
-3 bước fill resin để làm ra nút này gọi là 3 shot/triple shot.
-Còn như dạng này thì in 3d con cá ra, đổ 1 lớp resin mỏng vô khuôn chờ 1-2 tiếng cho nhựa hơi khô thì setup cá vô, sau đó đổ nhựa lần 2 cho đầy khuôn, cho mực màu vô, r đóng nắp khuôn lại. Nút này đổ resin 2 lần thì gọi là 2 shot/double shot.
3-Sculpting keycap/ nút điêu khắc:
-Dạng này thuộc loại phổ biến nhất hiện tại, nếu bác có hoa tay thì điêu khắc mẫu lên đất sét(1), nếu ko thì tập tành dựng 3d rồi in ra(2).
-Dạng điêu khắc này vì ko được bảo vệ bởi resin cho nên sơn lên sẽ ko bền, ngta sẽ sử dụng kỹ thuật prefill/multishot giống như trên.
-Ví dụ cá mập màu xanh ở hình 3, bác làm tương tự như logo transformer bên trên nhưng nhiều công đoạn hơn, bác fill resin pha màu đen vào khuôn rỗng vị trí 2 mắt, đợi khô. Lần fill thứ 2 cho resin pha màu trắng ngà vào hàm răng, đợi khô. Lần fill thứ 3 thì cho resin pha màu xanh, đợi khô. Lần fill 4 cũng là lần fill cuối bác cho resin pha màu trắng vào đầy khuôn và đóng nắp khuôn. Đợi 1 ngày sẽ ra thành phẩm. Nút này 4 lần fill resin thì gọi nó là 4 shot/quadra shot.
IV-Một số link tham khảo:
1-Bác có thể mua đồ trên shopee về tập tành nghịch ngợm thử nếu chưa muốn đầu tư như trên, link mang tính tham khảo:
Khuôn đổ keycap - khuôn này dạng mua về nghịch thử, ko giống loại chuyên, cách dùng cũng tương tự. Loại này stem không có lỗ thoát nhựa thì phải refill nhựa vô lỗ stem trước khi úp vào khuôn như Hình
Nhựa epoxy resin
Màu alcohol ink
Cân tiểu ly - bác sẽ rất cần món này để pha hàm lượng nhựa/silicon chính xác. Hoặc có thể dùng ống tiêm.
Silicon làm khuôn
Ly nhựa khuấy resin/silicon - nên dùng loại ly này vì nó dẻo, tái sử dụng được, nên khuấy resin bằng que kim loại sẽ ít bọt hơn.
Dịch vụ in 3d hi-res
Sơ sơ khoảng 250k là bác có thể thử sức.
2-Link tải/mua các bộ phận cần thiết:
Zbutt keycap mould system cherry MX-Link này chứa toàn bộ file hệ thống đúc khuôn 3d cho keycap từ 1u cho tới 10u, hiện tại thì đã có V2, cải tiến hơn V1.
Mua các bộ phận cơ bản của Zbutt
(Zbutt là hệ thống khuôn đúc keycap nguồn mở của thanh niên người mẽo thiết kế, nghệ danh là ZappyCappys, bác ấy có trang bán keycap riêng, các bác có thể google)
3-Tổng hợp link tham khảo liên quan:
-Group máy in 3d
-Máy in 3D photon S
-Máy in 3D Phrozen Sonic Mini 4K
-Đèn UV sấy sản phẩm sau khi in 3D
-Tập tành dựng 3D tinkercad phiên bản web
-Zbrush là phần mềm tốt nhất để dựng keycap 3D
-Nguồn để viết bài này
V-Vài tips cho anh em có ý định chơi lớn:
1-Clone những bộ phận tạo khuôn trước khi làm khuôn:
-Vì nhựa in 3d UV resin rất dòn nên khi thao tác sẽ rất dễ gãy, nhất là khuôn đít cắm vì nó có những cột nhỏ, cho nên bác có thể làm theo cách sau:
-Nếu dùng lego để đổ khuôn thì ráp 1 ô trống 5x5, chiều cao phải cao hơn bộ phận cần clone. Sau đó đặt bộ phận cần clone vào chính giữa, cố định bằng băng keo 2 mặt, hoặc đất sét...
Chuẩn bị clone sculpting base.
Rót silicon ngập khuon và đợi khô rồi tháo khuôn lego thì sẽ được khuôn silicon như dưới đây.
Từ khuôn silicon này bác đổresin đúc thành nhiều base khác nhau để tiện cho việc sử dụng sau này.
Khuôn này ko có nắp đậy nên chỉ cần đổ resin ngập khuôn rồi đợi khô là được. Có thể thêm màu mè hoa lá cành tùy ý.
2-Clone liền khối, đẩy nhanh tiến độ công việc.
Ví dụ bác cần 10 khuôn mà chỉ có 1 nút phôi, mỗi lần làm khuôn phải đợi silicon khô, tháo ra r lại đổ tiếp tốn khá nhiều thời gian. Cách nhanh nhất là tạo phôi liền khối với base.
Cách làm tương tự như trên:
-Cho nút phôi nằm trên base vô khuôn lego 5x5, xếp lego khoảng 3 tầng cho cao hơn nút
-Đổ silicon ngập khuôn lego, sau khi tháo ra thì sẽ có khuôn liền khối của nút phôi + base.
-Đổ resin ngập khuôn silicon này. Đợi resin khô thì thành quả sẽ là như này. Từ đây cục liền khối này sẽ là phôi chính của bác, đổ resin làm thêm vài cục phôi như vầy nữa để làm nhiều khuôn silicon cùng 1 lúc sẽ rút ngắn được thời gian.
VI-Giữ an toàn khi làm việc với silicon, resin:
Bất kể là resin có nguồn gốc xuất xứ ở đâu thì đó cũng là hóa chất, vì vậy bác phải trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động. Dòng nhựa resin nói chung cần tránh tiếp xúc chất xúc tác B với da. Chất B sẽ thẩm thấu qua da và ngấm vào cơ thể bác. Cho dù sản phẩm của hãng nào, thì lọ dung dịch xúc tác cũng là chất có khả năng gây hại cho bác.
Mình hay dùng khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế. Nếu có thể thì nên xài khẩu trang có lọc carbon hữu cơ.
Đeo găng tay cao su, mình ko đeo kính bảo hộ vì mình đeo kính cận. Bác nên đeo kính bảo hộ vì bắn vào mắt coi như mù.
Mỗi lần làm việc thì luôn mở cửa sổ cho thoáng khí. Hoặc dùng máy lọc không khí .
Tránh truyệt đối để chất xúc tác resin dính lên da, nếu lỡ dính phải rửa thật kỹ bằng cồn, xối nước vài phút và rửa tiếp bằng xà phòng vài lần vì nó khá độc và ảnh hưởng về lâu dài.
Tạm thời nhiu đây, mình sẽ update thêm, cần hỏi gì thì cứ quăng vào đây mình update luôn. Có j sai thì chỉ bảo nhé các bác. Mong nhận được ý kiến đóng góp.
Showcase cho anh em lấy làm động đực tham gia
Kết:
-Nhiều thông tin trên lấy từ trang web nguồn Zbutt và có thêm mắm thêm muối từ kinh nghiệm cá nhân. Hy vọng sẽ mang lại chút kiến thức bổ ích cho các anh em, mình đang làm nghề này tay trái mà mỗi tháng bèo cũng được $1k đấy ko đùa đâu. Cám ơn các anh em đã đọc bài. Mong nhận được ý kiến đóng góp từ các anh em.
-Bài viết với mục đích đưa bác cần câu chứ ko đưa cá nên các bác hạn chế xin cho file sản phẩm nhé, bác nào xin xỏ file tôm cá thì mình xin phép ko reply.
Công nghê in 3d hiện nay rất phổ biến và cực kỳ chi tiết, anh em hãy tận dụng mọi cơ hội để kiếm tiền đừng bỏ phí.
Nhất là những anh em am hiểu dựng 3d, in 3d, khéo tay, sáng tạo.. thì sẽ cực kỳ lợi thế trong bộ môn hái ra tiền này.
Như anh em biết, artisan keycap đa số rất mắc tiền ko phải vì nguyên liệu, mà vì để làm ra 1 nút tốn khá nhiều công sức, thời gian, sự sáng tạo, khéo léo, và quan trọng là kiên nhẫn vì chỉ cần sai 1 bước có thể phải bỏ đi làm lại từ đầu rất mất thời gian.
Đam mê này của mình bắt đầu khi mình thấy trên instagram, khi tìm ra được cách mua thì thực sự ko dám mua, vì nó ko nằm trong khả năng mình lúc đó. R mình suy nghĩ rằng, tại sao mình ko tự làm nhỉ.
Sau khi tìm hiểu thì mình cũng có chút căn bản và tự thiết kế và in 3d bộ phận nhựa để tạo khuôn.
I-Các bộ phận khác nhau để tạo ra 1 bộ khuôn:
1-Đít cắm(Stem Cavity):
-Nó có hình dáng như mặt dưới của 1 nút bình thường, nhưng nó được thiết kế thêm những trụ nhỏ, mục đích là tạo lỗ thoát, lỗ thoát này để khi ta đổ nhựa vào khuôn, nhựa dư sẽ thoát ra ngoài qua những lỗ này.
-Bộ phận này sẽ được dùng để tạo ra nắp khuôn.Nắp khuôn là cục màu xanh trong hình này.
2-Phần đế(Master Base):
-Dùng để tạo ra khuôn(màu xanh lá trong hình). Bác sẽ cần 1 nút chính/nút phôi(master key-màu đỏ) Đặt nút phôi lên base và đổ silicon vào, bác sẽ có khuôn silicon rỗng hình thù y chang cái nút chính mà bác đã đặt vào đế, kể cả vết trầy trên nút phôi cũng sẽ nằm trong khuôn đó luôn. Cho nên nút phôi rất quan trọng. Đây cũng là 1 cách clone/copy 1 nút khác.
3-Đế điêu khắc(sculpting base): Nếu bác có hoa tay, bác cần bộ phận này, đặt đất sét lên và nặn ra hình bác muốn để làm phôi(màu nâu), đổ silicon vào và kết quả bác sẽ có khuôn rỗng có hình dạng mà bác vừa nặn xong(màu vàng). Lưu ý phải dùng đúng loại đất sét dành cho silicon(google để tìm hiểu thêm).
4-Hộp chứa silicon tạo khuôn: bác sẽ cần hộp này để đặt những bộ phận trên vào bên trong, rót silicon và nó sẽ tạo tạo hình cho bộ khuôn hoàn chỉnh vuông vức.
Có nhiều cách khác nhau để tạo hộp đổ khuôn như ráp lego, giấy bìa bọc băng keo trong, in 3d ...
Sau khi có đủ các bộ phận trên thì bác có thể đổ silicon để tạo khuôn rỗng. Từ khuôn silicon rỗng đó, bác chỉ cần đổ resin vào khuôn, đợi 1-2 ngày tháo khuôn thì sẽ ra nút thành phẩm.
Ảnh trái là sau khi đổ silicon tạo khuôn, sau khi tháo ra ta sẽ được bộ khuôn như ảnh phải.
Video cho anh em dễ hình dung:
5-Kiếm mấy cái bộ phận này đâu ra?:
-In ra, file tải về trong link ở mục IV-2, các bác có máy in 3d DLP/SLA sẽ là 1 lợi thế, nếu bác nào ko có máy in này thì có thể sử dụng dịch vụ in thuê. Hoặc các bác có thể tìm mua trong link cuối bài luôn. Hiện tại thì Zbutt đã bán bộ kit tạo khuôn bằng nhôm giá khá ổn, lại còn V2 pro.
II-Công cụ, dụng cụ, nguyên liệu:
1-Silicon:
-Thường thì các loại silicon đều chia ra 2 part, khi trộn với nhau theo tỉ lệ của nhà sản xuất thì nó sẽ có phản ứng hoá học và sẽ đông lại, nếu pha sai hoặc khuấy ko đều sẽ hỏng.
-Sau 1 thời gian tìm hiểu thì thấy nhiều bác dùng loại silicon sữa tỉ lệ 100:3 hoặc tương tự, loại này dễ rách, ko bền, nhưng rẻ, loại này rất dính khuôn, phải dùng kèm bình xịt chống dính.
-Nên dùng loại silicon tỉ lệ 1:1 hoặc tương tự, nhưng nhược điểm là rất dị ứng thành phần hóa học của mực in 3d LSA, base in ra từ máy in này phải được phơi ngoài trời dưới bóng râm vài ngày để khô hẳn rồi mới đổ khuôn silicon được. Tránh phơi base trực tiếp dưới ánh sáng mặt trời sẽ bị nứt base.
2-Nhựa epoxy resin:
-Giống như trên, các bác phải tự tìm hiểu thị trường VN vì nhựa resin có rất nhiều loại, mỗi loại có 1 công dụng khác nhau, độ trong và độ cứng khác nhau. Nếu mua thì nên tư vấn chỗ cung cấp.
-Thường thì nhựa resin cũng giống silicon, đều chia ra 2 part, khi trộn với nhau thì sẽ bắt đầu phản ứng hoá học và toả nhiệt, cho nên khuôn silicon sau khi đúc nhiều lần sẽ hỏng vì nhiệt từ resin tạo ra do phản ứng hóa học, tuy nhiên đừng vứt đi vì bác có thể cắt vụn khuôn hỏng này trộn với silicon lỏng để tạo khuôn mới, sẽ tiết kiệm được khá nhiều.
-Lượng nhựa càng nhiều thì nhiệt toả ra càng cao, càng nhanh khô hơn cho nên khuôn càng rộng thì nhựa càng mau khô, ví dụ nếu bác đúc nút spacebar thì nó sẽ nhanh khô hơn nút esc.
-Muốn resin nhanh khô hơn nữa thì bác có thể ủ trên bàn gia nhiệt, nhưng mình khuyên ko nên vì sẽ làm hỏng khuôn nhanh hơn.
3-Lựa chọn máy in 3d:
-Nếu chuyên về dựng 3d các bác sẽ rất cần máy in 3d. Tốt nhất nên dùng máy in 3d DLP/SLA vì mẫu khi in ra sẽ cực kỳ chi tiết tinh xảo, ko nên dùng máy in 3d truyền thống(FDM). Hiện tại máy được chuộng nhất theo mình biết là anycubic photon S, giá shopee thấy khoảng 10tr là khá rẻ. Ngoài ra có thể tham khảo nhiều loại máy in DLP/SLA khác nếu bác thấy rẻ hơn. Dân kim hoàn và nha khoa giờ dùng máy này rất nhiều.
-Máy in 3d FDM chỉ dùng để in những bộ phận chính để tạo khuôn.
-Sử dụng máy in 3d ko phải để in ra sản phẩm hoàn chỉnh mà chỉ là công cụ hỗ trợ để tạo ra những bộ phận quan trọng, tạo ra mẫu chính, từ mẫu chính thì bác đổ khuôn silicon để clone ra nhiều khuôn và đúc số lượng lớn nếu cần. Hoặc in những chi tiết nhỏ bổ sung cho sản phẩm. Vì nhựa UV resin rất dòn, dễ gãy.
-Bộ phận hoặc mẫu in ra từ máy DLP/SLA cần phải phơi khô dưới ánh nắng mặt trời 1-2 ngày để chắc chắn là nhựa khô hoàn toàn, nếu ko thì khi đổ khuôn sẽ hỏng. Tránh phơi quá lâu sẽ gây nứt mẫu/bộ phận.
-Nhựa UV resin dùng cho máy in có nhiều hãng khác nhau, mỗi hãng 1 kiểu, resin của Anycubic có vẻ ổn nhất so với giá, resin có độ cứng nhất hiện tại của hãng siraya tech, resin có tốc độ in nhanh nhất của hãng Amera Lab.
Nhựa UV cho máy in mình đang dùng của hãng anycubic và ameralab.
Máy mình đang dùng là anycubic photon đời đầu, phải cải tiến thêm để loại bỏ nhược điểm, nếu đầu tư thì bác nên mua máy photon S.
Nếu giàu vãi lol thì bác mua máy phrozen suffle 4K độ phân giải cao nhất hiện tại giá khoảng $1.3K, photon S độ phân giải chỉ được 2K.
UPDATE: Hiện tại thì dòng máy Phrozen Sonic Mini 4k là ổn áp nhất cho các anh em muốn đầu tư, máy này diện tích in tuy nhỏ nhưng chất lượng đầu ra thì tuyệt vời, rất phù hợp cho anh em muốn làm keycap. Giá máy khoảng $700AUD
Một số sản phẩm mình in ra từ máy này.
4-Khử bọt bong bóng:
-Để cho ra sản phẩm đẹp, bác sẽ cần máy hút chân không và nồi chân không. Dùng cho cả silicon và resin luôn.
-Không nên dùng nồi to quá vì để hút hết không khí trong nồi to sẽ mất thời gian hơn nhiều. Nếu chơi nồi to, bác sẽ cần máy hút nhanh và mạnh, tốn kém hơn.
-Đa số nồi chân không có nắp trong suốt, nên theo dõi lúc hút có thể bị trào ra ngoài ly đựng, cả silicon và resin đều có thể bị. Nên dùng ly đựng lớn, nếu gần trào thì xả khí vào 1 chút r hút tiếp cho tới khi nào cảm thấy clear.
-Anh em nào tập tành thì ko cần nhưng sẽ khó khăn hơn, nếu ko có máy thì khi khuấy resin phải từ từ nhẹ nhàng tránh tạo bọt.
-Máy hút chân không cũng ko loại bỏ hoàn toàn bong bóng trong resin, lúc này bác sẽ cần nồi áp suất. Cho vào nồi lúc mới đúc khuôn, bơm khoảng 40-50psi và đợi qua ngày mở nồi ra, tháo khuôn, bác sẽ có nút long lanh lấp lánh ko 1 hạt bong bóng nào, áp suất sẽ nén bong bóng lại nhỏ tới mức mắt thường ko thấy được, resin cứng lại sẽ nén luôn những bong bóng dó. Tuy nhiên làm việc với nồi áp suất khá nguy hiểm anh em nên cẩn thận.
-Nồi áp suất chỉ dùng cho resin, ko dùng cho silicon.
-Có 1 cách khử bong bóng khác nếu ko dùng máy móc, bác dùng hộp quẹt khò hơ lên bề mặt resin khi vừa khuấy xong, những bong bóng trên bề mặt sẽ biến mất, cách thủ công này không khử được hoàn toàn bong bóng chìm sâu dưới bề mặt. Và cách khò lửa này chỉ dùng cho resin, ko dùng cho silicon được. Ngoài ra bác còn có thể dùng tăm hay que nhọn vớt những bong bóng lớn ra cũng được.
Xem cái này nó giải thích rõ nè thím
III-Các dạng nút khác nhau, kỹ thuật liên quan:
1-Random petri:
-Dạng này thuộc hàng đơn giản nhất, muốn làm khuôn này bác cần1 nút trơn ko có chữ cái(blank key) và dùng nó làm nút chính/phôi để tạo khuôn.
-Để cho thành phẩm đẹp và trong nhất có thể, bác nên đánh bóng nút chính này thật kỹ.
-Bác chỉ cần đổ đầy resin vào khuôn, nhỏ mực vào, đóng nắp khuôn rồi đợi sang ngày sẽ có thành phẩm.
-Cách nhỏ mực: ví dụ bác muốn kc nửa xanh nửa đỏ thì bác nhỏ mỗi màu 1 giọt cạnh nhau đừng nhỏ đè lên nhau. Sau đó bác nhỏ màu trắng đè lên 2 màu đó, mỗi màu 1 giọt trắng. Tổng cộng 4 giọt. Ko nên nhỏ quá 6 giọt mực.
-Làm nút dạng này nên lưu ý tới thời gian, khi đổ resin đầy khuôn bác nhỏ mực sớm quá thì mực sẽ chìm hết xuống đáy vì resin còn quá lỏng. Còn nếu nhỏ mực trễ quá thì màu sẽ không chìm xuống tạo thành cột màu vì resin đã bắt đầu đông đặc. Cái này tùy vào chất lượng của nguồn nguyên liệu cho nên bác phải thử trước.
-Mực này là loại alcohol ink, mình dùng mực pinata của hãng jacquard, khá mắc.
2-Encapsulation keycap:
-Dạng này bác có thể nhét bất kỳ thứ j bác có thể nghĩ ra vào bên trong 1 nút trong suốt, từ đơn giản tới phức tạp đều có, đòi hỏi độ khéo léo và sáng tạo, cần có đầy đủ máy móc hỗ trợ như hút chân không, nồi áp suất, kính hiển vi, máy in 3d... để cho ra sản phẩm đẹp nhất.
-Có thể dùng sơn airbrush, cọ để sơn những mẫu vật này. Tuy sơn dễ trầy nhưng sau khi ta đúc khuôn bọc thì lớp resin trong suốt sẽ bảo vệ lớp sơn này luôn.
-Có 1 cách khác đó là kỹ thuật prefill/multishot cũng có thể được áp dụng. Thay vì sơn lên mẫu thì mình lấp đầy chi tiết trong khuôn bằng resin đã pha màu, cách này tuy khá nhiều công đoạn nhưng cho ra sản phẩm bền hơn và đẹp hơn.
-Ví dụ như ảnh dưới:
In 3d đế tạo khuôn kèm logo(1) > tạo khuôn silicon > lấp resin đã pha màu tím vào logo(2), đợi vài tiếng> lấp đầy khuôn bằng resin pha màu xám, đóng nắp khuôn, đợi 1/2 ngày tháo khuôn thì ta sẽ có (4) > đổ đầy resin trong suốt vào khuôn(5), úp cả (4) vào khuôn và đợi 1 ngày > Thành phẩm(6)
-3 bước fill resin để làm ra nút này gọi là 3 shot/triple shot.
-Còn như dạng này thì in 3d con cá ra, đổ 1 lớp resin mỏng vô khuôn chờ 1-2 tiếng cho nhựa hơi khô thì setup cá vô, sau đó đổ nhựa lần 2 cho đầy khuôn, cho mực màu vô, r đóng nắp khuôn lại. Nút này đổ resin 2 lần thì gọi là 2 shot/double shot.
3-Sculpting keycap/ nút điêu khắc:
-Dạng này thuộc loại phổ biến nhất hiện tại, nếu bác có hoa tay thì điêu khắc mẫu lên đất sét(1), nếu ko thì tập tành dựng 3d rồi in ra(2).
-Dạng điêu khắc này vì ko được bảo vệ bởi resin cho nên sơn lên sẽ ko bền, ngta sẽ sử dụng kỹ thuật prefill/multishot giống như trên.
-Ví dụ cá mập màu xanh ở hình 3, bác làm tương tự như logo transformer bên trên nhưng nhiều công đoạn hơn, bác fill resin pha màu đen vào khuôn rỗng vị trí 2 mắt, đợi khô. Lần fill thứ 2 cho resin pha màu trắng ngà vào hàm răng, đợi khô. Lần fill thứ 3 thì cho resin pha màu xanh, đợi khô. Lần fill 4 cũng là lần fill cuối bác cho resin pha màu trắng vào đầy khuôn và đóng nắp khuôn. Đợi 1 ngày sẽ ra thành phẩm. Nút này 4 lần fill resin thì gọi nó là 4 shot/quadra shot.
IV-Một số link tham khảo:
1-Bác có thể mua đồ trên shopee về tập tành nghịch ngợm thử nếu chưa muốn đầu tư như trên, link mang tính tham khảo:
Khuôn đổ keycap - khuôn này dạng mua về nghịch thử, ko giống loại chuyên, cách dùng cũng tương tự. Loại này stem không có lỗ thoát nhựa thì phải refill nhựa vô lỗ stem trước khi úp vào khuôn như Hình
Nhựa epoxy resin
Màu alcohol ink
Cân tiểu ly - bác sẽ rất cần món này để pha hàm lượng nhựa/silicon chính xác. Hoặc có thể dùng ống tiêm.
Silicon làm khuôn
Ly nhựa khuấy resin/silicon - nên dùng loại ly này vì nó dẻo, tái sử dụng được, nên khuấy resin bằng que kim loại sẽ ít bọt hơn.
Dịch vụ in 3d hi-res
Sơ sơ khoảng 250k là bác có thể thử sức.
2-Link tải/mua các bộ phận cần thiết:
Zbutt keycap mould system cherry MX-Link này chứa toàn bộ file hệ thống đúc khuôn 3d cho keycap từ 1u cho tới 10u, hiện tại thì đã có V2, cải tiến hơn V1.
Mua các bộ phận cơ bản của Zbutt
(Zbutt là hệ thống khuôn đúc keycap nguồn mở của thanh niên người mẽo thiết kế, nghệ danh là ZappyCappys, bác ấy có trang bán keycap riêng, các bác có thể google)
3-Tổng hợp link tham khảo liên quan:
-Group máy in 3d
-Máy in 3D photon S
-Máy in 3D Phrozen Sonic Mini 4K
-Đèn UV sấy sản phẩm sau khi in 3D
-Tập tành dựng 3D tinkercad phiên bản web
-Zbrush là phần mềm tốt nhất để dựng keycap 3D
-Nguồn để viết bài này
V-Vài tips cho anh em có ý định chơi lớn:
1-Clone những bộ phận tạo khuôn trước khi làm khuôn:
-Vì nhựa in 3d UV resin rất dòn nên khi thao tác sẽ rất dễ gãy, nhất là khuôn đít cắm vì nó có những cột nhỏ, cho nên bác có thể làm theo cách sau:
-Nếu dùng lego để đổ khuôn thì ráp 1 ô trống 5x5, chiều cao phải cao hơn bộ phận cần clone. Sau đó đặt bộ phận cần clone vào chính giữa, cố định bằng băng keo 2 mặt, hoặc đất sét...
Chuẩn bị clone sculpting base.
Rót silicon ngập khuon và đợi khô rồi tháo khuôn lego thì sẽ được khuôn silicon như dưới đây.
Từ khuôn silicon này bác đổresin đúc thành nhiều base khác nhau để tiện cho việc sử dụng sau này.
Khuôn này ko có nắp đậy nên chỉ cần đổ resin ngập khuôn rồi đợi khô là được. Có thể thêm màu mè hoa lá cành tùy ý.
2-Clone liền khối, đẩy nhanh tiến độ công việc.
Ví dụ bác cần 10 khuôn mà chỉ có 1 nút phôi, mỗi lần làm khuôn phải đợi silicon khô, tháo ra r lại đổ tiếp tốn khá nhiều thời gian. Cách nhanh nhất là tạo phôi liền khối với base.
Cách làm tương tự như trên:
-Cho nút phôi nằm trên base vô khuôn lego 5x5, xếp lego khoảng 3 tầng cho cao hơn nút
-Đổ silicon ngập khuôn lego, sau khi tháo ra thì sẽ có khuôn liền khối của nút phôi + base.
-Đổ resin ngập khuôn silicon này. Đợi resin khô thì thành quả sẽ là như này. Từ đây cục liền khối này sẽ là phôi chính của bác, đổ resin làm thêm vài cục phôi như vầy nữa để làm nhiều khuôn silicon cùng 1 lúc sẽ rút ngắn được thời gian.
VI-Giữ an toàn khi làm việc với silicon, resin:
Bất kể là resin có nguồn gốc xuất xứ ở đâu thì đó cũng là hóa chất, vì vậy bác phải trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động. Dòng nhựa resin nói chung cần tránh tiếp xúc chất xúc tác B với da. Chất B sẽ thẩm thấu qua da và ngấm vào cơ thể bác. Cho dù sản phẩm của hãng nào, thì lọ dung dịch xúc tác cũng là chất có khả năng gây hại cho bác.
Mình hay dùng khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế. Nếu có thể thì nên xài khẩu trang có lọc carbon hữu cơ.
Đeo găng tay cao su, mình ko đeo kính bảo hộ vì mình đeo kính cận. Bác nên đeo kính bảo hộ vì bắn vào mắt coi như mù.
Mỗi lần làm việc thì luôn mở cửa sổ cho thoáng khí. Hoặc dùng máy lọc không khí .
Tránh truyệt đối để chất xúc tác resin dính lên da, nếu lỡ dính phải rửa thật kỹ bằng cồn, xối nước vài phút và rửa tiếp bằng xà phòng vài lần vì nó khá độc và ảnh hưởng về lâu dài.
Tạm thời nhiu đây, mình sẽ update thêm, cần hỏi gì thì cứ quăng vào đây mình update luôn. Có j sai thì chỉ bảo nhé các bác. Mong nhận được ý kiến đóng góp.
Showcase cho anh em lấy làm động đực tham gia
Kết:
-Nhiều thông tin trên lấy từ trang web nguồn Zbutt và có thêm mắm thêm muối từ kinh nghiệm cá nhân. Hy vọng sẽ mang lại chút kiến thức bổ ích cho các anh em, mình đang làm nghề này tay trái mà mỗi tháng bèo cũng được $1k đấy ko đùa đâu. Cám ơn các anh em đã đọc bài. Mong nhận được ý kiến đóng góp từ các anh em.
-Bài viết với mục đích đưa bác cần câu chứ ko đưa cá nên các bác hạn chế xin cho file sản phẩm nhé, bác nào xin xỏ file tôm cá thì mình xin phép ko reply.
Last edited: