Part 10: Ngành lập trình dựa vào năng lực là chủ yếu.
Chào các bác, chúc các bác cuối tuần vui vẻ
. Nói về công việc đầu tiên (First job) của các bác như thế nào, lương bổng, công việc có làm thoả mãn các bác không, bằng cách nào bác tìm được việc đó.
Lúc em mới ra trường (với chuyên ngành không phải lập trình), first job của em được thầy hướng dẫn luận văn tìm giúp, thầy có network với cựu sinh viên, liên lạc với một chị trên em 4 khoá để giới thiệu. Với CV đúng chuyên ngành, GPA nằm trong top đầu khoá năm đó, em pass phỏng vấn, lương 5tr Gross. Nhiều bác thấy lương thấp nhưng ở quê em mức đó cũng là trung bình, cũng ngang bọn bạn học chung ngành, hơn ở chỗ làm việc văn phòng máy lạnh và làm giờ hành chính, ít phải tăng ca
.
Vừa ra trường đã có việc nên lúc đầu em cũng tự hào lắm, nhưng em chỉ tự hào được khi so với bọn học chung ngành thôi. Khi so với lứa bạn học chung cấp 3 thì còn thua xa, ở lứa tuổi của em thì mạng xã hội đã phổ cập rồi, đứa nào làm ở đâu, lương bổng bao nhiêu, nhàn hạ hay bận rộn thì thông qua mxh cũng đoán được phần nào (chưa kể họp lớp hay cuối tuần đi coffee cũng có gặp mặt). Ở các part trước em có đề cập background của em, cấp 3 em học trường chuyên, đứa nào vào được trường này cũng phải học giỏi, không giỏi thì bố mẹ cũng phải có quan hệ, tiền tệ (em thuộc thành phần đầu tiên nhá). So với bọn trong lớp chuyên của em thì em cũng ít hơn được ai, khỏi so với bọn lớp chính sách (không chuyên), bọn này ra trường thường đi du học, không thì học lớp chất lượng cao của các trường top, xong về các cơ quan ban ngành nhà nước (chỗ ngon chứ không phải nhà nước nào cũng 3 cọc 3 đồng nha) hoặc về học các làm chủ doanh nghiệp gia đình.
Đám con trai chơi chung trong lớp, làm nhiệt điện, công an, quân đội, kiến trúc sư, bác sĩ, kỹ sư xây dựng. Đa số bọn nó chọn ngành dựa trên quan hệ của gia đình, vài đứa nhà giàu nhưng ít có quan hệ bằng thì tính đường đi du học, định cư. Do có bọn bạn như vậy nên em mới thấy tủi thân nhiều, xét ra first job của em cũng do mối quan hệ với giảng viên => do học đại học mà ra.
Ngành lập trình dựa vào năng lực không cần quan hệ vẫn thăng tiến, phát triển được. Ngành này công ty nước ngoài nhiều, cách nhau nửa vòng trái đất thì kiếm đâu ra quan hệ (tất nhiên). Phong cách làm việc của bọn tư bản là dựa theo năng lực, nó không cần biết bố bạn là ai, chính quyền không tạo điều kiện thì nó té sang nước khác, có tiền thì nó tuyển dev khắp thế giới còn được. Tuy nhiên
nếu bạn là tay ngang, không bằng cấp chuyên ngành, mới đi làm trình còn thấp thì khó cạnh tranh vào được công ty ngon, cty top trong ngành nó tuyển intern cũng lựa trường top, uy tín mà tuyển.
Khó khăn ở trên thực ra ngành nào cũng gặp cả, nhưng cửa thăng tiến, phát triển trong ngành lập trình rất sáng. Bạn học y mà không có quan hệ + tiền tệ thì làm ở trạm y tế xã, bọn có quan hệ thì làm bệnh viện TW. Bạn học CA, QĐ mà không có quan hệ thì đứng tuyến đầu, công tác ở biên giới, biển đảo, bọn có quan hệ thì về cơ quan trung tâm thành phố lớn, có time, điều kiện làm chân trong chân ngoài. Còn trong ngành lập trình thì khác, đứa có ông chú làm giám đốc công ty lập trình xin cho vào, mà làm ngu thì bạn cũng có thể chỉnh đốn nó ngay, ít có chuyện năng lực kém mà chỉ đạo được người khác. Tóm lại,
tay ngang sẽ gặp khó khăn ở first job (dường như ngành nào cũng vậy), khi đã đi làm rồi thì thăng tiến tuỳ trình, cửa rất sáng, ít quan liêu), gặp thằng nào quan liêu thì té qua chỗ khác làm, thoải mái đầu óc. Bác nào đang tự học nên biết để lấy làm động lực, nếu các bác cố gắng sẽ nhận được thành quả xứng đáng. Ngành đang phát triển nhanh, làm 1 công ty 2,3 năm khả năng cao các bác sẽ được cất nhắc lên. Đó là điều tất yếu vì sóng sau xô sóng trước, ngày càng nhiều người vào ngành thì người có kinh nghiệm sẽ được trọng dụng. Khác với các ngành "ghế ít đít nhiều", nhân tài xuất chúng cũng làm lính cho COCC.
Quay lại câu chuyện của em, mặc dù em có network với mấy anh trong ngành, nhưng First job của em là em tự tìm được. Lần này em nộp CV cho cty lớn luôn, cạnh tranh với người có bằng cấp. Vòng đầu tiên trao đổi với HR là em muốn apply Junior, expect 12 củ gross
, đúng ra là rớt rồi nhưng HR vẫn gọi lại kêu chưa có kinh nghiệm thực tế nên apply fresher thôi, em deal lại 10 củ gross thì họ ok hẹn ngày đi phỏng vấn.
Đến vòng 2 là technical, làm bài test trắc nghiệm chuyên ngành bằng tiếng anh
. Bài test có 2 phần , phần 1 chủ yếu về OOP (kiểu kiến thức nền, cấu trúc dữ liệu), phần 2 về front-end html, css, js. Vòng này em pass được do quen đọc tài liệu, học toàn khoá học bằng tiếng anh + thêm lúc học trên Udemy cũng nắm được nền tảng lập trình, vì trên đó họ dạy kiểu để hiểu, nói rộng ra chứ không chỉ dạy đúng cái mình làm => nên em mới biết sơ về OOP, cấu trúc dữ liệu.
Vòng 3 là phỏng vấn trực tiếp với senior Javascript, ổng đưa câu hỏi từ cơ bản đến nâng cao, em trả lời được gần hết tất cả câu hỏi. Bắt đầu từ những project trong CV mà em từng làm, rồi ổng đào sâu vào từng project để hỏi, chủ yếu xem mình có thực sự tự làm hay không. Câu hỏi chính xác thì em không nhớ, nhưng bác nào hay clone project khoá học mà không nắm rõ thì dễ gãy phần này.
Vòng 4 là phỏng vấn trực tiếp với PM-Project Manager (ổng cho vào 2 người một lượt), ông này test speaking trước, xong hỏi về định hướng nghề nghiệp, muốn làm gì sau này. Cuối cùng đưa một câu hỏi về logic: có 2 cốc nước dung tích khác nhau, làm sao để đong được số lít mà ổng đưa ra. Thằng test cùng với em học ĐH CNTT, đầu óc nó nhanh hơn, trả lời trước em nên em phải suy nghĩ cách khác (tốn thêm 2,3 phút), mà với đề bài đó chỉ có 2 cách giải nha các bác
. Lúc thằng test cùng trả lời trước em hơi hoảng, vì em cũng đang nghĩ theo hướng trả lời đó, cũng may bình tĩnh suy nghĩ ra được cách còn lại.
Đến vòng này thì ứng viên đã rơi rụng nhiều rồi các bác, cứ qua mỗi vòng là rớt hơn phân nửa, cuối cùng chỉ còn 4 người phỏng vấn với PM và chỉ pass 2 người (là em và thằng ĐH CNTT). Giữa vòng trắc nghiệm với vòng phỏng vấn trực tiếp với senior (vòng 2 và 3) thì bạn HR dẫn em lên có trao đổi thêm (có thể là vòng phụ cho riêng em) là range lương đợt này chỉ có 8 củ gross ở level fresher thôi (expect của em là 10 củ), em lại deal 1 lúc với HR thì chốt là 9 củ gross, không biết em cứng hơn thì có bị out từ vòng đó không
. Sau này em mới biết chỉ có em là dám deal lương expect với cty, những bạn còn lại chỉ đi phỏng vấn và chấp nhận mức 8 củ.
Và thế là em có first-job trong ngành lập trình, làm 5 ngày/ tuần, 8 tiếng/ngày có phụ cấp ăn trưa, lương 9 củ gross, title fresher. Công ty vốn nước ngoài, làm outsource, nhân viên trên 200 người, thuê hẳn 3 tầng triệt của 1 toà nhà. Phần tiếp theo là quá trình làm việc, học tập, "hội nhập" với team fresher ở công ty nha các bác
.
(To be continue...)
. Hiện tại em làm ReactJS developer, còn mức lương hiện tại thì em xin giữ lại cho các part cuối.
.
. Việc nghỉ thì em không tính đến vì còn gia đình phải lo chứ không như hồi thanh niên được nữa ( cũng bay nhảy và cũng mất khá thời gian rồi ). Chỉ tham khảo những lúc bác bị tụt mood thì bác làm thế nào để tiếp tục con đường đã chọn thôi 
)))
.
