Chia sẻ về công việc làm Freelancer

0 - Trước khi vào việc

Xin chào mọi người! Mình biết VOZ thì cả chục năm rồi nhưng cũng mới vào đây chơi ít bữa. Cũng có hẹn với một vài ae là sẽ viết 1 bài chia sẻ về con đường làm freelancer cho ae nào hứng thú có thể cùng trao đổi và chia sẻ cho các ae khác nên hôm nay mình mở topic này.

Có vài điều, trước khi bắt đầu mình muốn nói trước với ae.

1. Mình viết với mục đích chia sẻ chém gió là chính, dựa vào trải nghiệm cá nhân. Đây không phải luận văn, không phải tài liệu hướng dẫn, không nhất thiết phải bao gồm đầy đủ thông tin, sẽ lẫn lộn cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt (anh chị nào không thích cũng xin thông cảm). Mong ae có hứng thú thì chia sẻ cho vui, không thì cũng gạch đá nhẹ nhàng, không yêu xin đừng nói lời cay đắng.

2. Những gì mình viết dưới đây sẽ có bao gồm một số câu chuyện mình đã trải qua, một số thông tin cá nhân của mình nhưng không nhất thiết 100% là sự thật (nhiều thông tin lâu rồi mình không nhớ chính xác hoặc chém gió tí cho nó hoành tráng). Dĩ nhiên, cũng không nhất thiết phải khác sự thật.

3. Có nhiều chỗ mình sẽ nói đến tiền. Mình biết con số đó có thể rất to với một số ae nhưng lại không bằng móng tay của 1 số ae khác. Mình biết mình đang ở đâu và mình đưa thông tin để tham khảo, không phải để tự ti hay show off ở trong topic này.

4. Một số ae có thể biết mình ngoài đời, đọc bài mình viết có thể sẽ nhận ra mình là ai. Biết thì đừng có la lớn

5. Wall of text detected

Xong phần rào trước đón sau. Giờ thì mình giới thiệu đôi chút về bản thân.

• Mình là developer, tốt nghiệp CNTT 1 trường top của HCMC đã 1x năm (x nhỏ nhắn đáng yêu).
• Đã làm việc như 1 freelancer từ ngay khi ra trường (Coi như mình có 1x năm làm freelancer luôn).
• Mình từng đi làm vài cty cũng có tí tiếng tăm trong ngành ở HCMC, từng làm các phần mềm enterprise trong lĩnh vực Banking, SCADA (chắc ít bạn nghe về cái này), Stocks Exchange...
• Mình đã từng xây dựng start up (và fail sờ mờ lờ).
• Mình đã có gia đình (vợ đẹp, con ngoan, bố vợ giàu).
• Hiện mình vẫn đang làm việc như 1 freelancer full-stack+++ khoảng 30-50% thời gian, trading 20-30%, còn lại lead 1 team bán vài thứ linh tinh do mình phát triển.

Hết phần 0.

I - Freelancer, anh là ai?

Freelance/Freelancer hiện là là những từ khá phổ biến, kiểu như trend, media cũng lên bài liên tục ca ngợi công việc freelance kiểu thu nhập cao, giờ giấc tự do, văn phòng không bó buộc,... Nhất là sau giai đoạn Covid vừa rồi. Nghe sang chảnh hè?

Còn với mình, khi bắt đầu làm freelance, nó là một side-job để kiếm thêm thu nhập. Khi bắt đầu làm full-time freelancer, với mình đơn giản là một công việc như bao công việc bình thường khác (Còn với những người thân quanh mình, vốn ưa thích sự ổn định, thì đó là một lựa chọn đầy rủi ro). Nhưng bất kể là trong giai đoạn nào, freelancer với mình cũng là một nghề vất vả và cần sự nghiêm túc và nhiều nỗ lực hơn một công việc 9to5 thông thường.

Dĩ nhiên, freelance là công việc có nhiều lợi thế nên mình mới gắn bó với nó đến tận bây giờ: Ít ràng buộc, phần nào chủ động được thời gian và đặc biệt là thu nhập tốt hơn đáng kể so với đi làm cty.

Chi tiết hơn sẽ có trong những phần sau.

Hết phần I.

II - Get Started! Mình đã bắt đầu như thế nào?

Đó là một buổi tối mùa thu cách đây mười mấy năm, SG mới mưa xong, ướt nhớp nháp (Mở đầu bằng mùa thu là để cho hay vậy chứ SG làm gì có mùa thu).

Mình ra khỏi cty, sau khi chen chúc giữa dòng người hối hả trên con đường Cộng Hòa chiều nào cũng kẹt cứng từ Etown về tới cà phê cóc sau lưng nhà hàng tiệc cưới Đông Phương ngồi hút thuốc, ngắm mấy bạn học nhà hàng ks gì đấy của Sài Gòn tourist phía đối diện. Thấy mệt mỏi, chưa cả ăn tối dù cũng đã đâu đó 7-8h. Mình mới ra trường là đi làm luôn dù chưa có cả bằng, lương gross 8tr, cty cũng gọi là sang xịn mịn. Mức lương khá tốt cho Junior hơn 10 năm trước, đồng nghiệp dễ thương, môi trường mới mẻ khá hấp dẫn. Nhưng nhìn lại mình, nhìn những building to lớn xung quanh mình thấy nản quá! Mình chạy con Wave Anpha mẹ mua cho từ hồi còn sinh viên, ở căn phòng trọ 10m2 sau lưng nhà chủ, và cả một khoản nợ từ hồi đại học chơi ngu... Nhà mình thì không khó khăn nhưng cũng chả khá giả gì. Chưa thấy tương lai nằm ở đâu.

Trong cty có 1 chú em nhỏ hơn mình chút mà còn vào cty trước mình, thỉnh thoảng chú em vẫn share cho mình mấy jobs be bé như update mấy cái site bán hàng của khách mà chú bận quá nên ko muốn làm. Lần làm được 300-500K. Tính ra ngon quá, làm có 1-2h trong khi cty trả tính ra có 50K/h. Mà phải cái lâu lâu mới có job.

Mình hỏi nó: - "Khách đâu ra vậy ku?"
Nó: - "Bạn bè giới thiệu loanh quanh. Với cả lên mấy trang freelancer đó. Đầy!"

Vậy là mình có keyword. Mình đi search và tìm ra một đống trang kết nối freelancer với khách hàng, một số vẫn còn mạnh đến ngày hôm nay. Anh chị nào muốn bắt đầu thì chuẩn bị click nào:

• Freelancer.com (best domain name nhưng hiện tại thì khá chán)
• Upwork.com (best of the world now, hiện tại hầu như mình chỉ làm trên đây, nó là Elance và oDesk ngày xưa, trước đây mình chơi cả 2 thằng)
• Fiverr.com (vẫn khá ổn, xưa nó là fiverr vì nó offer toàn kiểu tiny job $5 nhưng giờ thì cũng khác nhiều rồi)
• Peopleperhour.com (trang này khá it job, giờ lay lắt, đã từng rất ngon do toàn khách Europe, trước khi bọn Ấn và Pakistan phát hiện ra và tràn vào)
• vlance.com (quảng cáo cho anh em Việt chút. Mình đã từng sử dụng từ những ngày đầu, chờ đợi từ khi site còn chưa launch nhưng đánh giá là khó phát triển. Và thực sự là như vậy)

Dĩ nhiên là còn rất nhiều nữa. Ae đã có keyword như ngày xưa mình khởi đầu. Thử search đi nào. Thế giới ngoài kia bao la lắm. Tiền đang chờ ae nhặt về kìa!

Nhưng khó nhất không phải là việc tìm ra một cái marketplace, vì nó nhan nhản ngoài kia. Việc khó nhất là làm sao để tìm được job trên đó (thậm chí là đăng kí tài khoản). Dĩ nhiên, khởi đầu luôn đầy chông gai. Mình đã bắt đầu như thế nào?

1. Đăng kí tài khoản trên tất cả những trang mà mình tìm được.

2. Viết bio thật cẩn thận và cập nhật đẩy đủ thông tin được yêu cầu, đặc biệt là phần giới thiệu kinh nghiệm. Chúng ta đang đi tìm job. Đây là CV của mình. Hãy làm cho nó thật chỉn chu và nghiêm túc. Cái khó trong giai đoạn này của mình khi đó là mới ra trường nên hầu như kinh nghiệm bằng 0. Đừng ngại! Chém gió cũng là một kĩ năng.

3. Tìm hiểu quy định của marketplace mình tham gia. Đừng để chết vì thiếu hiểu biết. Tham gia vào cuộc chơi thì ae phải biết luật chơi. Nếu ko một ngày đẹp trời, account ae bỏ bao công sức để xây dựng ra đi chẳng kiện cáo được gì đâu.

4. Bid job. Mỗi marketplace nó có những quy định về bid job riêng. Hãy tìm hiểu, đừng ngại nếu phải bỏ ra vài chục $ trong 1-2-3 tháng đầu để mua membership hay bid job vì nó giúp proposal của anh chị dễ thấy hơn trong một đám lúc nhúc Ấn và Pakistan đang đạp giá.


Mình đã làm tất cả những điều trên khi khởi đầu. Trên hàng chục marketplace chứ không phải là 1. Đôi khi cảm thấy nản lòng và mất thời gian vì một job $20 có thể có tới 50 thằng giành, những thằng đó thậm chí làm với giá $5. Mình thì chưa hề có một rating nào trong profile.

Đừng bỏ cuộc! Khởi đầu nào cũng gian nan.

Và rồi mình cũng có được job đầu tiên sau hàng tháng trời miệt mài bid. 1 chú Australia đã dính bả! Mình bả được chú này trên trang freelancer.com. Chú trả mình $10/h để làm mấy trang landing page bán hàng thực phẩm chức năng (hồi đó mình còn chưa có khái niệm landing page là gì), dùng 1 cái tool gọi là X Site Pro (cái tool mình còn chưa từng nghe tên, hình như chú viết ra tool này bị ung thư, viết tool kiếm tiền chữa bệnh). Và khách hàng này theo mình khoảng 5 năm, cho đến khi mình nâng rate lên đâu đó $40/h. Thỉnh thoảng hắn vẫn nhắn tin nc với mình. Sau này hắn bả được 1 em Việt Nam, thấy trùng hợp nên khoe mình . Và còn luyện cả tiếng Anh cho mình.

Vâng! Mình không hề thành thạo tiếng anh nghe nói khi bắt đầu. Thậm chí viết 1 câu nhiều khi cũng phải dùng Google Translate (mà vẫn sai chính tả). Nhưng mình có thể đọc hiểu yêu cầu bằng tiếng Anh, và tra từ điển khi cần. Nên nếu bạn không phải English master thì cũng đừng sợ. Google vẫn miễn phí!

Sau khi mình làm với chú này job đầu tiên, mình đề nghị hắn chia job lớn ra thành vài job nhỏ hơn cho mình kiếm rating. Hắn sau đó còn kêu cả thằng anh tạo job giúp mình build profile cho đa dạng khách. Thank you, Adam!

Khi anh chị biết cách kiếm job đầu tiên và có một vài rating, cuộc sống trở nên đơn giản hơn nhiều rồi.

Mình có vài tips ở đây cho các ae khi bắt đầu:

1. Có rất nhiều thể loại job. IT dĩ nhiên là nhiều nhất. Nhưng nếu các anh chị làm thiết kế, dịch thuật, kế toán (dĩ nhiên chuẩn khác), content, customer support,... thì vẫn có rất nhiều cơ hội. Hãy thử xem cái list categories là thấy. Công việc cực kì đa dạng. Đôi khi chỉ cần biết tiếng Việt là đủ.

2. Mình khuyên các anh chị hãy thử upwork.com. Đây là nền tảng mình cho là tốt nhất hiện nay. Nhưng vì nó có quá đông người, các anh chị sẽ rất khó đăng kí tài khoản. Hãy thử, nếu nó reject, làm lại, thêm skill mới mới lạ lạ (dù các anh chị ko có skill đó, sau đó update lại sau), làm lại nếu vẫn bị reject. Tuyệt chiêu cuối là tìm người có thể add anh chị vào team.

3. Khi bắt đầu, hãy chọn những job nhỏ và ít tiền nhưng các anh chị phải chắc chắn là mình làm tốt job đó. Cái anh chị cần lúc này là rating tốt, không phải tiền.

4. Khi bắt đầu, hãy chọn job từ những khách hàng mới tham gia nền tảng (ít hoặc chưa có job trong history) nhưng đã verify đầy đủ. Hoặc tìm những khách hàng đã có hàng trăm jobs trong history. Đây là những kh có khả năng cao chọn freelancer chưa có rating. Và chỉ chọn những khách hàng có rating tốt từ freelancer cũng như thường cho freelancer rating cao. Đừng để khách hàng dẫm hủy hoại anh chị bằng 1 rating kém khi bắt đầu.

5. Khi bắt đầu, có thể chấp nhận những job mà không phải nằm trong skill set của ae nhưng nó dễ và ae biết là mình có thể làm tốt nhờ Google search. Mục tiêu lúc này vẫn là đề kiếm rating tốt hòng bả kh to về sau. Tuy nhiên, đừng làm nhiều hơn 2-3 job kiểu này vì nó sẽ gây ấn tượng về sau là các anh chị chuyên làm job này (không nằm trong skill set hay định hướng nghề nghiệp).

6. Đừng để hourly rate quá cao trong profile, nó làm khách sợ. Nhưng cũng đừng để hourly qua thấp, nó sẽ ảnh hưởng về sau này vì các anh chị sẽ khó nâng rate. Nếu các anh chị đang đi làm với mức lương $1,000, hãy để hourly rate sao cho nếu anh chị làm đủ 160h sẽ có mức lương khoảng $3,000-$4,000, tức tầm $20-$25/h. Và chấp nhận cho khách trả giá thấp hơn tí (nhưng nhớ nói là tại tao quý mày lắm mới làm giá này chứ thật ra trình tao phải $50/h).



Tạm thời hết phần II. Nếu cần sau này update.

III - Speed up! Làm sao để kiếm nhiều tiền hơn?

Mình là người thích tiền! Chắc anh chị sẽ nói "Ai mà chả thích tiền!".
Thì đúng vậy! Nhưng mình thích tiền, mình cần tiền và mình tìm cách kiếm tiền, không ngồi đó và ca thán. Và vì thích tiền, nên mình thích công việc freelance này.

Đây là thời gian biểu điển hình của mình khi còn làm freelancer và vẫn giữ công việc "ổn định" tại cty:

• Sáng dậy ăn sáng và đến cty khoảng 9h. Làm cho tới 6-7h thì về.
• Về ăn tối tắm rửa (thậm chí không nếu quá nhiều việc) là ngồi vào máy làm việc.
• Chờ tới tầm nửa đêm, khi "bên kia" bọn nó dậy, post nhiều jobs mới thì nhảy vào bid job (người đầu tiên bid thì cơ hội win hay ít nhất là được interview sẽ cao hơn 1 tí), interview hoặc meeting với khách hàng (nếu cần).
• Khoảng 1-2 giờ sáng đi ngủ. Thậm chí làm xuyên đêm nếu khách hàng hối.

Thứ 7 và Chủ nhật nghỉ ở cty thì full-time cho việc freelance. Thực ra thứ 7 và chủ nhật lại dễ win job nhất vì nhiều người nghỉ làm nên bớt cạnh tranh, khách thì thường cần gấp nên sẽ chọn freelancer nhanh hơn bà chấp nhận trả cao hơn.

Vậy nó có ảnh hưởng tới job chính không? Dĩ nhiên có nếu quá ham mê như mình.
Vậy work-life balance ở đâu? Thật ra mình vẫn bù khú với bạn bè, vẫn gái gú đều. Chỉ là hở ra một chút là tôi sẽ lại mở máy lên và làm việc hoặc kiếm job mới. Khi bạn có ít tiền, bạn không có quyền đòi hỏi nhiều.

Mình làm vậy liên tục hàng tháng, hàng năm trời. Cần mẫn và chăm chỉ tìm thêm khách hàng để kiếm tiền.

Trong 3 năm, mình thay đổi vài cty và dần được công nhận senior (chỉ sau chưa tới 3 năm), lương lên được 12tr rồi 16-17tr, rồi 2x triệu. Nhưng công việc freelance luôn cho mình mức thu nhập bằng hoặc cao hơn job chính, với ít giờ làm hơn. Mình nâng rate của mình lên $20/h rồi $30/h, trong khi cv chính chưa bao giờ mang lại cho mình mức lương $10/h.

Mình đang nâng thu nhập của mình bằng cách nâng hourly rate. Vì mình đang giỏi hơn từng ngày, nên mình xứng đáng có một mức lương cao hơn. Nhưng cái khó là làm sao để khách hàng cũ chấp nhận điều đó? Nhất là khi bạn đòi tăng lương 50-100%?

Hãy biết rằng, mỗi lần bạn nâng rate, một số khách hàng sẽ rời đi. Nhưng một số vẫn ở lại. Khách rời đi vì thấy bạn không còn rẻ nữa. Khách ở lại vì biết bạn xứng đáng với mức lương đó và khó hoặc tốn chi phí để tìm một người thay thế tương đương khi đang quen với business của họ.

Vậy nên, hãy đừng sợ nâng hourly rate của bạn. Nhưng hãy chọn thời điểm thích hợp. Thời điểm thích hợp có thể là:

• Khi bạn đang làm rất tốt công việc và khách đang rất hài lòng. Thêm nữa, business của khách đang cần bạn.
• Khi business của khách sau giai đoạn chật vật, bạn tham gia vào và giờ đã kiếm được tiền.
• Khi bạn đang có nhiều khách hàng, bạn bị overload và sẵn sàng hy sinh 30-50% lượng khách hiện có.
• Khi bạn biết rằng khách muốn trả cho bạn một mức lương tốt hơn.

Dù mình khuyên các bạn nâng hourly rate khi bạn trở nên quan trọng với business của khách, nhưng đừng đe dọa khách, đừng bắt họ làm con tin. Hãy chọn thời điểm thích hợp, khi bạn đã kết thúc xong 1 project cũ hay xong 1 sprint và trước khi bắt đầu 1 cái mới. Hãy đủ fair-play để không bao giờ đòi tăng lương kiểu: "Nếu thiếu tao thì business của mày đi đứt!" (dù cho là thế thật đi nữa).

Vì ae sẽ nâng dần hourly rate của mình, nên ở phần trước mình có khuyên ae đừng để khởi đầu quá thấp, nó sẽ khó về sau, nếu ae nâng dần lên cao quá, khách mới sẽ cảm thấy mình đang bị tính phí quá đắt so với khách cũ (vì chắc chắn họ luôn check profile của ae trước khi thuê).

Nhưng hãy nhớ rằng: Ae chỉ xứng đáng với hourly rate cao hơn khi ae giỏi hơn. Hãy luôn cải thiện kĩ năng của bản thân. Marketplace là nơi ae học được nhiều thứ mới và nắm bắt trend mới tốt hơn rất nhiều so với công việc trên cty. Hãy học khi có thể!

Vậy tip đầu tiên để nâng thu nhập là hãy nâng hourly rate của bạn lên.


Tip thứ 2: Đi tìm niche và bắt trend!

Mình không khuyến nghị tip này cho tất cả ae. Một số ae chỉ muốn theo một công nghệ nào đó và chỉ muốn đào sâu để lên top. Cách này không phù hợp với những ae như vậy.

Đây cũng là tip tốt cho ae mới khởi đầu và chưa có rating.

Ae có thể đang là senior MERN/MERN stack hay .NET expert, mobile dev 10 năm kinh nghiệm. Nhưng tôi có thể tiện tay vơ được một rổ ae khác cũng expert ngoài kia. Khéo còn expert hơn cả ae. Cạnh tranh là rất lớn!

Vậy nếu ae thấy có 1 cái tool/app mới nổi dù không thuộc lĩnh vực ae đang theo nhưng với khả năng của mình, ae có thể expert nó trong 1 tuần. Tại sao ae không thử? Nền tảng mới, ít người theo thì ae là lựa chọn hiếm rồi. Chỉ cần 2-3 job như vậy là ae trở thành expert trong mắt khách. Lúc đó hô giá cao 1 tí thì bọn chúng cũng sẽ nhắm mắt đưa chân thôi. Tin mình đi!

Mình đã làm như vậy! Bỏ qua hết mấy cái đao to búa lớn, tìm niche và đu trend. Hiện tự tin là top 10 trên upwork trong vài niches. Nên job không ngon, khách không ngoan thì mình không cần tiếp.

Vậy làm sao để bắt trend?

Ae chịu khó dạo dạo trên job listing, dọc JD, thấy người ta hay post job mà có mấy cái skill lạ lạ thì search thử, tìm hiểu xem cái đó là gì? Quay lại search coi job cho cái skill đó có nhiều không? Có đáng để mình thử không? Vậy thôi!

Đây cũng là cách để ae có thể tìm hiểu những công cụ mới trên thị trường, cũng sẽ rất có ích cho những công việc các anh chi đang làm hàng ngày ở cty.


Rồi, tip thứ 3: Long-term job ngon hơn Short-term job
Mình có thể charge [tính ra] khoảng $100/h cho mấy cái job be bé 1-2 giờ. Và chỉ charge $50 - $60/h cho mấy job dài hơi hơn như 20-40h/tuần.

Nhưng nếu trừ đi thời gian đọc JD, tìm hiểu business của khách, tìm giải pháp, estimate, deal...(thường những thứ này không charge được tiền) thì tính ra những job long-term sẽ cho thu nhập tốt hơn vì chỉ phải tìm hiểu business 1 lần, deal 1 lần, thường ít phải estimate... Và độ ổn định của những job như vậy cũng sẽ cao hơn. Ae có thể tính dần đến chuyện bỏ phố về quê nếu có 2-3 jobs như vậy.

Vậy nên, hãy cố gắng tìm khách hàng sẽ thuê bạn dài hơi thay vì làm những job quá nhỏ ngày qua ngày.

Làm sao để tìm job như vậy?

- Hãy đọc JD và hình dung ra business của khách. Có những JD bạn sẽ thấy ngay là làm 1 lần rồi thôi. Và có những JD bạn sẽ thấy cơ hội để mở ra 1 job dài hơi hơn.

- Hãy đọc profile của khách. Bạn sẽ thấy được là khách có business ngon lành hay không, có cần người hay không, có "trung thành" với freelancer hay không.

Hãy đọc và đánh giá. Nhưng dù là job như thế nào. Hãy luôn làm tốt nhất có thể. Miệt mài quay tay, vận may nhất định đến.


Hình như còn tip thứ 4 mà mình nhất thời chưa nhớ ra. Khi nào nhớ mình bổ sung.


Hết phần III

IV - Be a Pro! Làm ít hơn, kiếm nhiều hơn, không làm cũng bắt khách trả tiền.

Nửa đêm giật mình tỉnh giấc, thấy mọi thứ chông chênh. Hoang mang!
Cuộc sống freelance nghĩ thật quá bấp bênh. Ngơi tay là ko có tiền. Chả khác gì mấy ae đi phụ hồ.

Bán thời gian và cả sức khỏe để kiếm tiền. Cày cục cố gắng thì cũng chỉ 50-60h một tuần là hết sức. Tiền có đó nhưng trụ được bao lâu nữa?

Build team! - Đó là ý nghĩ lóe lên trong đầu.

Khách hàng mình giai đoạn này khá nhiều, một số sẵn sàng trả tiền theo man-month. Vậy là build team!
Kéo thêm vài anh bạn nữa technical cứng khừ về lập core team. Rồi dần expand ra được thêm 1 chút.


Thời điểm đó mình charge khách $4K cho 1 man-month. Trả lương nhân viên, văn phòng, bảo hiểm, chế độ nọ kia cũng chỉ tầm $1,5K. Nhét túi 1 man-month $2,5K i dì.

Đây là cách giúp ae làm ít mà vẫn kiếm được nhiều tiền hơn. Nhưng khi đó, bạn ko còn là freelancer nữa, bạn đã là ông chủ của 1 business. Đây cũng là hướng rẽ mà đa số freelancer hướng tới.

Nhưng...

Vâng! Nhưng... Cuộc đời nếu đơn giản thế thì ko phải là cuộc đời.

Team gần chục người, 5-6 devs chính nhưng chả bao giờ đủ việc cho mọi người. Và khách hàng trả tiền vì muốn chính ae là người làm việc trên dự án đó, không phải người khác. Để cho khách hàng chịu trả $4K mỗi man-month khi ae [có thể] không trực tiếp làm việc trên dự án là một chuỗi tips và tricks. Mình định viết chi tiết hơn. Nhưng thôi! Anh em đi đến đây thì sẽ biết nên làm thế nào. Và mỗi team thì sẽ có những đặc thù khác nhau. Có lẽ mình chỉ chia sẻ hướng đi là đủ co anh em hình dung về tương lai.


Và mình quyết định rẽ hướng dần qua build product. Mình đã thấy cách khách hàng kiếm tiền và mình tin mình cũng làm được như vậy, thậm chí tốt hơn.
...


Vậy là mình vừa fail một startup gần 3 năm trời. Đã từng có lúc tưởng chừng như thành công. Vậy mà cuối cùng là thất bại!
Thôi! Cái gì cầm lên được thì bỏ xuống được. Không thành công thì cũng thành nhân.

Mình đang ở độ chín của tuổi nghề, khách hàng cũ ra đi cũng nhiều nhưng vẫn còn những người đang chờ mình quay lại.

Và là mình quay lại như trước đây. Một mình cân cả map!

Nhưng mình cũng không hoàn toàn như trước đây. Mình dần cố gắng chuyển qua những vị trí cao hơn trong team. Ngoài việc chỉ code tính giờ, mình chuyển dần qua consulting, design solutions hay lead những bạn khác. Những công việc tốn nhiều chất xám hơn, nhưng ít thời gian hơn và thường không phải bấm giờ. Bạn có thể deal với khách để tham gia những giai đoạn quan trọng nhất định trong dự án, join vào những cases khó và tính tiền theo package hoặc commit một số giờ nhất định theo tuần/tháng. Và vì vậy, bạn có thể charge cao hơn so với hourly rate, hoặc được trả tiền cho những giờ bạn không cần phải làm.

Ví dụ, bạn sẽ tham gia vào [khoảng] 2 tuần đầu tiên của dự án. Và bạn tính $4K cho 2 tuần đó. Và dĩ nhiên, bạn thường không cần phải làm full 2 tuần này, nên thực tế bạn có thể đánh lẽ trên những dự án khác và hourly rate của bạn sẽ cao hơn. Thu nhập thực tế 2 tuần có thể là $5-6K

Vậy là bạn có thêm 1 tip để tăng thu nhập, có thể tính tiền những giờ bạn không làm việc.


Bạn là expert, sẽ luôn có một số khách hàng thích bạn, cần bạn còn bạn thì quá bận rộn. Đừng ngại ngần yêu cầu 1 offer kiểu thế này:

"Hey, người ae! Tôi quý bạn lắm, tôi thích dự án của bạn lắm. Nhưng thực tế là tôi bận lắm bạn ạ! Bạn thấy đó, đôi khi bạn gọi mà tôi có rảnh đâu. Hay là như thế này: Bạn trả tôi 1 khoản phí giữ chỗ đi. $200/tuần thôi! Hoặc là bạn book tôi tối thiểu 10-20h/tuần đi, ko làm bạn cũng trả nhiêu đó. Làm nhiều hơn thì tình thêm tiền. Nếu bạn đồng ý, tôi sẽ luôn ưu tiên dự án của bạn khi bị conflict với dự án khác. Và bạn gọi là tôi thưa! Ok? Deal nhé?".

Thơm bơ ko ae? Nếu có 2 khách chịu trả $200/tuần để giữ chỗ. Bạn có $1,600 một tháng mà ko cần làm gì hết. Sẽ rất hiềm khi bạn bị trùng lịch. Cần thì OT 1-2 hôm thôi. Ngày xưa mình nhiều hôm còn fix bug trên cty đến 1-2h sáng mới về hay thậm chí ngủ lại cty. Thỉnh thoảng bị 1-2 hôm có là gì?

Tip này mình nghĩ cũng có thề coi là đỉnh cao của nghề freelance rồi (anh em nào có tip ngon hơn xin đừng cười ). Nhưng hãy luôn biết bạn là ai và bạn đang ở vị trí nào. Vì rủi ro khách thấy bạn bận quá thì tìm người khác là có thể. Vui thôi đừng vui quá!


Ban đầu mình định viết thêm nữa. Nhưng cũng như ở trên có nói. Mình nghĩ khi ae đã đi đến đây, ae sẽ tự biết nên đi tiếp ntn. Viết nhiều quá thì lại thành thừa, múa rìu qua mắt thợ.

Nên thôi! Hết phần IV.

V - Finally! Freelancer life - Hơn 10 năm nhìn lại. Được gì? Mất gì?

Thời gian trôi nhanh như chó chạy ngoài đồng. Cũng đôi lần như Đen Vâu tự hỏi "Cuộc đời này có được mấy lần mười năm?"

Quay qua quay lại đã ra trường đi làm mười mấy năm trời, cũng đã trải qua không ít thăng trầm biến cố. Đã đi qua tuổi 20 đẹp nhất của đời người. Vất vả có, thảnh thơi có. Giờ ra đường, múi mít toàn chào chú, thấy lạ lẫm nhưng riết rồi cũng quen. Ờ! Thì mình cũng gần bằng tuổi bố mấy bé ở nhà còn gì.

SG lại vào mùa mưa, tối có chút lạnh lạnh. Mình vẫn có thói quen ngồi cà phê cóc một mình, hút vài điếu thuốc (mình đã bỏ thuốc vài lần, nhưng tiếc, lại hút lại), suy ngẫm lại những việc đã qua, định hướng cho thời gian sắp tới.

Mình nghiêm túc với công việc freelance ngay từ khi bắt đầu. Vì mình nhìn thấy nó triển vọng ngay từ ngày đầu tiên. May mắn mình đã kiên trì không bó cuộc cho đến tận ngày hôm nay. Tự thấy chưa có thành tựu gì đáng kể. Nhiều team VN đang kiếm hàng triệu $ trên marketplace cũng chỉ mới là phần nổi, còn cả phần chìm. Nhưng thôi! Nhìn lên thì chẳng bằng ai, nhưng nhìn xuống thì không ai bằng mình. Tham vọng là cần thiết nhưng biết đủ thì mới là hạnh phúc.

Hơn 10 năm chinh chiến, già thì chưa, cũng còn lâu mới đến tuổi về hưu. Nhưng cảm thấy mình đã bắt đầu qua giai đoạn sung mãn nhất, sức khỏe cũng bắt đầu không còn tốt như xưa. Có lẽ cũng đến lúc tìm kiếm những hướng đi mới.

Sau tất cả, thử tổng kết để xem mình đã có gì khi sống một cuộc sống freelancer cả part-time lẫn full time.

- Mình có một thu nhập khá tốt so với mặt bằng chung của xã hội. Thu nhập đó đủ để mình mua 1 căn nhà nhỏ, sắm 1 con xe cỏ, đầu tư vào vài tài sản khác và cover được cho gia đình một cuộc sống dù không sang chảnh nhưng cũng tạm gọi là thoải mái. Chắc mình sẽ rất khó làm được điều này nếu giữ một công việc 9to5 thông thường.

- Mình phần nào chủ động được thời gian, chủ động được life style của mình. Dù tuần mình vẫn làm đủ 7 ngày ko nghỉ nhưng thời gian do mình tự sx. Sáng dậy tới phòng tập, vê tắm rửa, ăn sáng, cà phê, 9-10h hay 11h mới ngồi vào bàn làm việc, 6-7h tối thì nghỉ; Vì đã có gia đình và cuộc sống đã dần ổn định nên mình ko làm ngoài giờ, ko cày cuốc quá nhiều; Vì mình có những khách tốt nên mình không cần làm theo giờ của khách, ko bao giờ bị gọi lúc nửa đêm để fix một urgent bug. Mình ko bao giờ phải xin phép ai để nghỉ hay mang máy theo khi đi du lịch (Dù có urgent thì 2-3 ngày nữa mình về khách vẫn đợi, ko hối); Và vì chủ động thời gian, trưa bạn bè đi ngang khu mình, hú cái là có thể ra lai rai chiều về. Sáng con mè nheo đòi ba đưa đi học hay chiều mưa to quá thì mình có thể thoải mái đưa đón con được; Vợ buồn buồn rủ đi xem phim hay spa thì 2 vc có thể book đi luôn.

- Mình không có sếp. Khách hàng trả tiền cho mình và dĩ nhiên mình tôn trọng họ. Nhưng họ không phải sếp của mình. Mình ko bao giờ phải xin nghỉ, mình chỉ báo nghỉ.

- Chủ động nơi làm việc. Nhiều bạn có thể có điều này. Còn mình thì không. Mình có phòng làm việc và chỉ làm việc ở đó. Như mình nói ở trên, chẳng bao giờ mình làm việc ngoài quán cà phê hay mang máy tính theo khi đi du lịch. Và mình cũng không chọn sống ở một vùng quê nào đó vì những lý do khác ngoài công việc.

- Mình học được rất nhiều thứ, không phải chỉ mỗi technical skills. Và nó cho mình nhiều ý tưởng cũng như dạy cho mình nhiều bài học về thực hiện ý tưởng đó. Và nó giúp mình tạo ra được những thứ cho riêng mình, cho tương lai.

Và vì vậy, dù làm việc tuần 7 ngày nhưng vài năm nay mình thấy work-life balance của mình khá tốt. Mình vẫn kiếm tiền được, vẫn có thời gian (thậm chí nhiều hơn) cho gia đình, ae bạn bè và vẫn trải nghiệm được cuộc sống. Không phải một anh IT cận lùn đụt trĩ chả biết gì về thế giới, gặp gái là cúi mặt e thẹn.

Dĩ nhiên đó là mình. Nhiều ae ở trong những hoàn cảnh khác, những gia đoạn khác của cuộc sống. Nên anh em có thể sẽ phải sống khác.


Nghe có vẻ hấp dẫn! Nhưng tấm huy chương luôn có 2 mặt. Mình cũng đã và đang mất nhiều thứ.

- Khi mình bắt đầu, freelance như một side-job. Và vì mình còn có cà main-job. Nó lấy đi của mình nhiều thời gian và sức khỏe. Những đêm không ngủ. Những ngày thân xác rã rời, đầu óc trống rỗng. Những ngày vất vả thật sự.

- Khi mình bắt đầu trở thành full-time freelancer, gần 10 năm trước, đây là một quyết định không hề dễ dàng. Nhiều anh em củng thời này chắc cũng đã từng trải qua cảnh gia đình nghi ngại, hàng xóm xì xào. Mình nhẹ nhàng hơn nhưng cũng phải thấy ánh mắt lo lắng của mẹ khi thấy con ko còn hàng ngày đến cty. Dù vẫn kiếm ra tiền nhưng nó "có vẻ" không "ổn định" . Giờ thì có lẽ mọi thứ nhẹ nhàng hơn. Nghe freelancer lại còn có phần sang chảnh.

- Đồng nghiệp. Mình hiện giờ không có đồng nghiệp. Chỉ có vài ae từ ngày xưa làm chung giờ họa hoằn rủ nhau làm vài chai. Còn team làm chung thì toàn bọn ở đẩu ở đâu, thỉnh thoảng meeting chửi nhau tí rồi thôi.

- Sự thăng tiến trong nghề nghiệp và cái nhìn của xã hội về địa vị. Đây là cái ae sẽ mất đi mà có thể ko nhìn thấy trước. Nếu mình tiếp tục làm cty, giờ bèo lắm thì cũng ở level TA ở một cty vài trăm mạng. Hàng ngày sơ vin đóng thùng tới cty, họp hành, chửi nhau. Nghe TA nhiều người chả biết là gì. Nhưng đa số sẽ có cái nhìn thiện cảm hoặc chút trọng vọng hơn khi nghe tên ở cty gì đấy cung to to phết. Còn nhìn ông freelancer quần áo có phần xuề xòa, công việc ko rõ ràng, rất ít người hiểu. Mình thì ko hoàn toàn mất đi cái này vì mình còn có business khác. Nhưng phần nào mình cũng mất đi vài thứ. Và ae có thể cũng sẽ như vậy.

- Con cái có thể có cái nhìn sai lệch về cuộc sống. Nếu không khéo, con cái ae lớn lên, thấy bố mẹ chỉ quanh quản ở nhà, trong phòng làm việc mà chả bao giờ phải đi làm cty, ăn mặc thì xuề xòa mà vẫn có tiền xài. Có thể, nếu không khéo giáo dục, con cái ae sẽ có cái nhìn sai lệch về cuộc sống và công việc. Có thể mình lo hơi xa. Nhưng ae cũng nên cân nhắc.


Vậy thì ai có thể trở thành freelancer? Ai không thể?

- Hầu hết mọi ngành nghề đều có thể kiếm thêm từ side-job như mình có chia sẻ từ đầu. Có thể là ở một marketplace như mình cũng đã list ra, hoặc là từ những mối quan hệ xung quanh. Mình nghĩ đó ko hoàn toàn là freelancer nhưng là một khởi đầu tốt.

- Để trở thành một freelancer thực thụ, bạn cần nhiều thứ hơn là làm một công việc văn phòng thông thường. Trước hết là sự kiên trì để vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu. Tiếp theo là khả năng self-motivate bản thân để vượt qua những giai đoạn khó khăn một mình và duy trì công việc này. Tiếp nữa là khả năng đàm phán với khách hàng, khả năng estimate công việc, khả năng tự học... Đó cũng là những kĩ năng giúp bạn nhanh trưởng thành và hoàn thiện bản thân. Vì nó cũng cần cho cuộc sống của bạn.

- Và dĩ nhiên, nếu bạn ưa thích sự ổn định, bạn ngại OT, bạn thiếu kiên định, bạn lười học hỏi thì freelancer chắc chắn ko phải là lựa chọn tốt.


Có nên làm freelancer hay không?

Đó là lựa chọn của bạn. Mình viết khá nhiều ở trên. Cái gì cũng có ưu và khuyết. Hãy tự cân nhắc theo hoàn cảnh của bạn vì không bao giờ có cùng một đáp án cho 2 người khác nhau. Nếu bạn chưa chắc chắn, hãy bắt đầu như một side-job trong khi vẫn giữ công việc chính và trải nghiệm.

Mình viết khá dài. Chắc hẳn nhiều anh em ko đọc hết. Nhưng hy vọng có thể giúp ích được cho một vài bạn có hứng thú. Cũng mong những ae khác chia sẻ trải nghiệm của bản thân để mọi người có cái nhìn đúng đắn về công việc này. Đừng để media tô vẽ nó như một dream job. Cũng đừng để mọi người nhìn nhận freelancer như những kẻ thất nghiệp hay đánh quả.

Hết!

Ké.

Thím nhớ chia sẻ thêm về chủ đề: “làm thế nào để lấy đc vợ đẹp mà bố vợ lại giàu” để vozers tham khảo

safetrading said:

bố vợ giàu

Click to expand...

Thôi đủ rồi

tiếp đi thím

hóng

susu_hpv said:

Thím nhớ chia sẻ thêm về chủ đề: “làm thế nào để lấy đc vợ đẹp mà bố vợ lại giàu” để vozers tham khảo

Click to expand...

Này thì ko cần 1 topic, 1 dòng là đủ: 18cm, phi 5, 30 phút.

vào đây đọc tham khảo, đừng drop nha thớt

Thớt tiềm năng, cố gắng theo đủ nha bạn

.

Làm freelancer cực hơn làm cty rất nhiều, nhưng nó lại có tính thử thách, phần thưởng là thu nhập cao. Có chỗ dựa vững rồi thì làm ít thôi mai fen, tận hưởng cuộc sống thú vị, sống với đam mê.

Thêm làm thế nào để cân bằng cuộc sống nữa fen.

cũng đang làm freelance ngay từ khi ra trường, nhưng là freelance cố định cho một vài cá nhân, ăn % doanh thu nên về lâu dài có vẻ ổn

safetrading said:

• Mình đã có gia đình (vợ đẹp, con ngoan, bố vợ giàu).

Click to expand...

Thôi anh im đi

@safetrading
Mình cũng đang làm main-job mà rảnh quá . Muốn tìm side-job mà ko biết tìm kiểu gì .
Lên mấy trang freelancer thì khó tìm lắm.
Mình làm IT về mobile.
Thím chia sẻ phần tìm job đc ko