[AFR - Tỉ lệ xăng gió]: Giới thiệu sơ bộ về AFR, các ảnh hưởng của AFR đến xe! Các nguyên nhân thường gặp dẫn tới sai AFR (bài viết tập trung đến xe cục máy ZIN).
1. AFR là gì: AFR là viết tắt của cụm từ "Air Fuel Ratio" tạm dịch là tỉ lệ xăng gió. Như chúng ta thường biết để một chiếc xe vận hành được thì nguồn gốc sản sinh ra năng lượng chính là nhiệt độ khi hỗn hợp xăng và gió được đốt cháy trong buồng đốt. Theo quan điểm của hóa học thì để phản ứng giữa 2 chất hóa học với nhau xảy ra tối ưu thì tỉ lệ giữa 2 chất phải là phù hợp (kiểu như "cân băng hóa học" - công việc làm mệt mỏi bao nhiêu sĩ tử thời còn đi học ::
. Tương tự ở đây, để hỗn hợp xăng gió được đốt cháy tối ưu thì tỉ lệ xăng gió (AFR) cũng phải phù hợp, một trong 2 yếu tố trên thừa hoặc thiếu đều không tốt.
2. AFR đối với xe phun xăng điện tử (FI).
Hiện nay đa phần xe trên thị trường đều được trang bị hệ thống phun xăng điện tử vì tính ưu việt của nó. Về bản chất, đầu não của hệ thống này chính là bộ điều khiển trung tâm (ECU). ECU được nhà máy "lập trinh"sẵn một bản đồ xăng (tạm gọi là MAP), ECU sẽ liên tục kiểm tra trạng thái của xe (cụ thể là cảm biến ống ga TPS) để biết bơm lượng xăng bao nhiêu cho phù hợp. Mục đích của quá trình này là đảm bảo AFR luôn nằm trong ngưỡng phù hợp với cấu hình xe.
- Hình 3 là ví dụ đường AFR chuẩn khi tỉ lệ xăng gió phù hợp.
3. Các nguyên nhân thường gặp gây sai khác AFR, hệ quả đối với xe máy ZIN:
- Bỏ qua các vấn đề hỏng hóc, lỗi của xe, nguyên nhân thường gặp nhất là thay pô và lọc gió; tại sao vậy? Pô và gió là 2 thành phần liên quan mật thiết đến lượng gió vào và ra của một động cơ bất kì. Với cấu hình xe zin, lọc gió và pô zin cho phép một lượng gió vào buồng đốt phù hợp với lượng xăng phun ra đã được lập trình bởi nhà máy (bản đồ MAP zin). Tuy nhiên khi thay pô và lọc thường dẫn đến lượng gió vào buồng đốt quá nhiều, dẫn đến sai tỉ lệ AFR.
- Hình 4 là ví dụ về biểu đồ AFR đo được của một chiếc xe ZIN nhưng đã thay bô lớn và lọc gió thoáng. Dẫn đến đường AFR không ổn định, khúc thừa khúc thiếu xăng. Đặc biệt ở vòng tua cao, chiếc xe trở nên thiếu xăng trầm trọng dẫn đến nóng máy, suy giảm tuổi thọ cục máy...
- Hình 5 là buồng đốt của một động cơ xe zin nhưng đã thay bô thoáng và lọc trụ.
- Dấu hiệu sai tỉ lệ AFR: bằng cảm nhận, chiếc xe vận hành không mượt mà và êm ái, thi thoảng có dấu hiệu bị hụp, tiếng pô không đều kèm theo tiếng lụp bụp, xe hao xăng, máy nóng...
4. Cách khắc phục:
- Sai ở đâu thì sửa ở đấy, tỉ lệ AFR sai thì canh chỉnh lại cho đúng! có nhiều phương pháp để chuẩn hóa lại AFR nhưng nói chung là cần điều chỉnh lại (Tune) bản đồ xăng gió (MAP), để AFR luôn trong ngưỡng tối ưu cho máy.
Kết luận cho các bạn ngại đọc dài:
- Tỉ lệ xăng gió là vấn đề cực kì quan trọng, đảm bảo vận hành và tuổi thọ của động cơ.
- Nguyên nhân thường gặp đối với xe Zin là thay pô thoáng, lọc... dù vô tình hay cố ý thì hậu quả vẫn xảy ra. Nhẹ thì hụp máy, tốn xăng; nặng thì quá nhiệt gây bó máy, suy giảm tuổi thọ và hỏng máy...
- Với trường hợp thay pô và lọc thoáng, trước khi thay cần có phương án điều chỉnh tỉ lệ AFR phù hợp với cấu hình thay đổi.
Đây là vấn đề thường gặp mà một số biker vẫn nghĩ rằng dân chơi xe độ mới gặp phải! Điều này hoàn toàn không đúng, AFR sẽ sai ngay cả khi bạn thay đổi một cây pô, một chiếc lọc... trên một chiếc xe zin.
