NHIỆM VỤ ĐẶC BIỆT
Sau đây tôi xin kể về một sự kiện rất đặc biêt, một kỷ niệm không bao giờ quên trong đời tôi. Đầu năm 1963, vào một buổi sáng tôi vừa xong một tiết dậy trong lớp thì có lệnh của đồng chí hiệu trưởng mời tôi đến gặp. Tôi bước vào phòng của đồng chí thì thấy có một vị khách đang ngồi ở đấy. Đồng chí hiệu trưởng giới thiệu tôi với vị khách và nói với tôi :
- Đồng chí cán bộ Phủ Chủ tịch đến trường ta để đưa đồng chí đi làm một nhiệm vụ quan trọng tại Phủ Chủ tịch. Đồng chí về tạm bàn giao gấp công việc hôm nay cho giáo viên khác, thay quần áo và 10 phút nữa thì đi công tác với đồng chí đây.
Tôi hồi hộp không hiểu có việc gì. Dọc đường trên xe tôi được đồng chí cán bộ Phủ Chủ tịch thông báo là sẽ lên dịch cho Bác Hồ tiếp Phó ThTg CHDC Đức đang sang thăm nước ta. Tôi vừa mừng vừa lo, nói với đồng chí cán bộ :
- Tôi biết đây là một vinh dự lớn đối với tôi, nhưng tôi rất lo không biết có hoàn thành tốt nhiệm vụ không ?
Đồng chí ấy nói :
- Đồng chí không nên lo lắng gì cả. Cứ bình tĩnh. Chúng tôi đã tìm hiểu kỹ mọi mặt của đồng chí rồi. Bên Bộ Ngoại giao cũng đã nhất trí chọn đồng chí.
Xe đưa chúng tôi vào Phủ Chủ tịch. Trong một căn phòng nhỏ, tôi thấy có đồng chí Thứ trưởng bộ Ngoại giao mà tôi đã từng biết. Ít phút sau có ô tô đi đến đỗ trước cửa. Đồng chí Phó ThTg và Đại sứ CHDC Đức xuống xe, còn Đồng chí Thứ trưởng bộ Ngoại giao và tôi ra đón khách. Mọi người đi vào phòng. Vừa lúc này cửa bên mở và Bác Hồ bước vào. Bác thân mật bắt tay chào đón các khách bằng tiếng Đức rồi mời mọi người ngồi. Đồng chí Thứ trưởng Bộ ngoại giao chỉ tôi và nói nhanh với Bác :
- Thưa Bác, đây là đồng chí phiên dịch tiếng Đức cho Bác.
Bác thoáng nhìn tôi và bắt đầu nói chuyện với khách. Tôi dịch cho Bác, lúc đầu cũng hồi hộp, nhưng rồi lấy lại bình tĩnh và dịch tương đối xuôn xẻ. Nhưng đến khi đồng chí Phó ThTg CHDC Đức ca ngợi Bác với từ "Symbol" thì tôi quên mất tiếng Việt của từ này nên đứng yên suy nghĩ. Bác nhắc :
- Cháu dịch tiếp đi chứ. Cháu cứ bình tĩnh.
Tôi đáp nhanh :
- Thưa Bác cháu quên, không biết dịch từ "Symbol" ra tiếng ta như thế nào.
Bác cười hiền hậu :
- Từ nào cháu quên không dịch được, cứ để nguyên văn, đằng nào Bác cũng hiểu kia mà !
Tôi sực nhớ ra Bác cũng biết tiếng Đức, chẳng qua theo tục lệ ngoại giao thì dùng phiên dịch thôi. Rồi bỗng nhiên từ " biểu tượng" (Symbol) lóe ra trong óc tôi. Tôi lại tiếp tục dịch.
Buổi tiếp khách của Bác kéo dài khoảng gần một tiếng đồng hồ.. Khách chào Bác ra về, chúc Bác vài câu ngắn. Tôi chưa kịp dịch thì Bác đã trả lời khách bằng tiếng Đức rồi tiễn khách ra cửa. Khách về rồi, Bác nói với tôi :
- Cháu dịch được đấy. Cháu học tiếng Đức ở đâu ?
Trong lòng tôi rộn lên một niềm vui sướng vì được Bác hỏi chuyện. Tôi lễ phép đáp lời Bác :
- Thưa Bác, cháu học ở bên Đức. Cháu tự học, có các bạn đồng nghiệp Đức giúp đỡ và cháu cũng qua một khóa hàm thụ. Cũng là do được Bác trao nhiệm vụ, khi cháu đưa một số thiếu nhi vào chào Bác hồi cuối tháng 8 năm 1955 trước khi lên đường sang nước bạn.
Bác có vẻ vui lòng khi nghe tôi trả lời như vậy. Tiếc rằng ngay sau đó, đồng chí bác sĩ và cần vụ bảo vệ Bác đã ra giục Bác về nghỉ.
ooOoo
SANG BỘ NGOẠI GIAO
Đến cuối tháng tư năm 1964, Bộ Ngoại giao có công văn gửi sang Bộ giáo dục xin đích danh tôi sang công tác bên Bộ Ngoại giao. Tôi rời trường Bổ túc ngoại ngữ sang Bộ Ngoại giao làm việc.
Đồng chí vụ phó vụ Tổ chức Bộ Ngoại giao cho tôi biết Bộ có ý định cử tôi sang làm Bí thư thứ ba cho Đại sứ quán ta tại CHDC Đức. Tôi phân vân vì khi ấy muốn làm việc trong nước rồi còn lấy vợ lập gia đình xong mới ra nước ngoài công tác. Tôi trình bầy nguyện vọng với đồng chí Vụ phó, được đồng chí thông cảm và nói với tôi :
- Vậy thì đồng chí vào làm phiên dịch cho Đại sứ quán CHDC Đức tại Hà Nội. Đã nhiều lần đích thân Đại sứ lên đề nghị với đồng chí Thứ trưởng ngoai giao ta tìm cho Đại sứ quán một phiên dịch thạo tiếng Đức.
Sau một lát suy nghĩ, tôi đồng ý. Thế là một lần nữa lại có sự thay đổi trong bước đường công tác của tôi.
========
Chú thích của thằng cháu:
- Tí nữa thì được đi Đức, biết đâu... hề hề