[no-drop] - Tản mạn cuộc sống ở Anh

#62 - Lái xe và học lái xe ở Anh(P2)​

Tiếp theo series trên blog Duc The's blog.

Hiện tại giá học lái xe ở London trung bình là £40/giờ, khá là chát.
Còn cái danh sách mà bác này nói về số lượng đỗ của giáo viên thì tôi ko tìm thấy, có thể bài viết này khá lâu rồi. Tuy nhiên cách thức học và thi thì vẫn vậy.

Bằng lái xe (driving licence) ở Anh cũng là một dạng “giấy tờ tùy thân”, hay “chứng minh thư nhân dân”: là một thẻ chip được thiết kế để chống làm giả, trên đó lưu cả thông tin cá nhân của chủ thẻ (trên chip). Địa chỉ nơi ở chủ chủ sở hữu (cùng với ảnh, ngày sinh, loại bằng lái, ngày cấp,..) được in trực tiếp trên bằng lái, nên nó cũng được dùng như một giấy tờ xác định địa chỉ. Một người được phép thi lấy bằng lái xe ở Anh nếu như:

  • Tối thiểu 17 tuổi,
  • Cư trú ở Anh hợp pháp với thời hạn cho phép tối thiểu 180 ngày (6 tháng) : sinh viên quốc tế, lao động quốc tế,.. ở Anh với visa loại cư trú tối thiểu 6 tháng có thể được phép đăng ký thi lấy bằng lái xe (có nghĩa là những người có visa dạng du lịch, thăm thân sẽ không được cấp bằng lái ở Anh);
Bằng lái xe của Anh có thời hạn 10 năm, và được phép dùng để lái xe ở 97 quốc gia và vùng lãnh thổ (mà không cần đổi bằng lái hoặc thi sát hạch), và được coi là bằng lái xe “powerful” nhất thế giới. Vậy thì việc bạn sở hữu một bằng lái xe của Anh chẳng những tiện lợi khi lái xe ở Anh mà còn cực kỳ tiện lợi khi đi nước ngoài. Và phần này sẽ chia sẻ những kinh nghiệm lấy bằng lái xe ở Anh. Chú ý là mọi thông tin chi tiết bạn có thể check trên website của chính phủ Anh.

david-cameron-spoof-drivi-008
Bằng lái xe của Cựu Thủ tướng Anh David Cameron có địa chỉ tại 10 Downing Street, London (nơi cư trú khi ông này còn là thủ tướng). Ảnh từ Bristoleños.com (http://theukister.co.uk/).
Để có bằng lái xe, bạn cần vượt qua 2 kỳ thi sát hạch: i) thi lý thuyết trên máy tính và ii) thi lái thực hành trên phố, và hãy nhớ rằng nước Anh luôn “tự hào” là nơi khó nhất thế giới để có được bằng lái xe ô tô (cũng vì thế mà chiếc bằng lái xe ở Anh rất có giá trị). Báo Guardian của Anh đã thuật lại câu chuyện của một người Mỹ (là một nghiên cứu sinh ở Đại học Cambridge) vừa lấy được bằng lái ở Anh, và có những so sánh thú vị giữa thi lái xe ở Mỹ và Anh. Anh này coi bằng lái xe ở Anh như một bằng “tiến sĩ lái xe”, và khó hơn rất nhiều so với việc có được bằng lái xe ở Mỹ: một kỳ thi lý thuyết cực kỳ khó, phải cẩn thận như thế nào khi lái xe, phải đi chính xác ra sao,… khi thi lấy bằng ở Anh. Anh ta cũng lý giải một điều dễ hiểu là ở Anh mật độ dân cư cao gấp 8 lần Mỹ, đường phố hẹp hơn,.. đòi hỏi người ta cần phải cẩn trọng hơn rất nhiều so với ở Mỹ nên việc đòi hỏi cao khi cấp bằng lái xe ở Anh là điều dễ hiểu. Và với anh ta, việc lấy được bằng lái Anh giúp anh ta trở nên lái xe cẩn trọng hơn rất nhiều và hoàn toàn đáng tự hào khi cầm chiếc bằng lái Anh.

Chi tiết hơn, dưới đây là những bước cần làm để qua hai kỳ thi trên. Chính phủ Anh cũng hướng dẫn như bước cơ bản tại đây:

  1. Đăng ký một bằng lái xe tạm thời (provisional driving licence)​

Bằng lái xe tạm thời (provisional driving licence) là chiếc bằng đầu tiên (nó cũng có thể được dùng làm giấy tờ tùy thân – một điều thú vị kể từ 2011, giấy tờ tùy thân kiểu như “thẻ căn cước”, “chứng minh thư nhân dân” ở Anh đã không còn tồn tại) bạn cần có để có đăng ký thi lý thuyết, học lái xe và thi lái xe. Bạn có thể làm việc này hoàn toàn trực tuyến hoặc đăng ký ở bưu điện. Để làm trực tuyến, bạn cần thực hiện trên trang web của chính phủ, trả £34 lệ phí (bằng thẻ thanh toán trực tuyến: VISA, Mastercard,.. – phí tính ở thời điểm năm 3/2018). Sau khi bạn hoàn thành việc này, DVLA (Cục Quản lý Phương tiện và Cấp bằng lái – Driver & Vehicle Licensing Agency) sẽ gửi đến cho bạn một form để yêu cầu xác định thân nhân của bạn, bạn chỉ việc làm đúng những chỉ dẫn trong form (rất đơn giản) và gửi lại form đó cho DVLA, và bạn sẽ nhận lại chiếc bằng lái tạm thời (có in chữ L – Learner, hoặc D nếu bạn Wales) trong vòng 3 tuần. Chiếc bằng này bạn có thể dùng trong vòng 20 năm. (Người ta sẽ thu chiếc bằng tạm thời này để cấp cho bạn bằng lái chính thức khi bạn đỗ kỳ thi sát hạch lái xe).

uk-driving-licence_provisional_front_flag
Một ví dụ về bằng lái xe tạm thời – Provisional Driving License (Ảnh: Home | EReg - Association of European Vehicle and Driver Registration Authorities (https://www.ereg-association.eu/))
  1. Học lý thuyết và thi lý thuyết​

Bạn phải tự học về lý thuyết cơ bản (luật đường bộ, các quy tắc cơ bản khi tham gia giao thông,..) qua các tài liệu chính thức của Chính phủ Anh:

  • Bộ tài liệu chuẩn về các quy tắc tham gia giao thông đường bộ The Highway Code;
  • Tài liệu học thi được bán rất phổ biến (ví dụ như tại đây);
Thi lý thuyết lái xe tại Anh sẽ gồm 2 phần thi:

  • Thi trắc nghiệm kiến thức cơ bản (về các quy tắc tham gia giao thông, cứu thương,..), bao gồm 50 câu hỏi trắc nghiệm trong vòng 57 phút (làm trên máy tính). Bạn cần trả lời đúng ít nhất 43/50 câu hỏi. Có khoảng đâu đó 950 câu hỏi (dạng multiple choice) trong ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm thi lý thuyết, bạn có thể mua DVD thi lý thuyết (Driving Test Success All Tests) về để học và luyện các bài thi thử.
  • Thi nhận biết rủi ro khi lái xe (hazard perception test): 3 phút sau khi hoàn thành phần trắc nghiệm, bạn sẽ phải ngồi theo dõi 14 video clip mô phỏng việc lái xe trên đường phố, và click chuột vào các tình huống mà bạn cho rằng có thể có rủi ro (hay hiểm họa) cần đề phòng khi lái. Với 14 clip này, điểm tối đa là 75, và bạn cần đạt tối thiểu 44/75 điểm để đạt phần thi này. Phần đông người trượt lý thuyết đều ở phần thi này. Bạn nên thực hành kỹ trước khi thi để hiểu quy tắc (DVD lý thuyết mà tôi đề cập ở trên cũng có nội dung ôn luyện cho phần này).
Để đỗ kỳ thi lý thuyết, bạn cần pass cả hai phần thi nói trên, và khi hoàn thành bài thi, bạn sẽ được biết ngay kết quả, và nhận giấy chứng nhận pass kỳ thi lý thuyết ngay lập tức nếu bạn đỗ. Bạn sẽ dùng giấy này khi thi thực hành.

theory-test-question-screen


Một câu hỏi ví dụ của thi lý thuyết (Ảnh: LDC driving schools, intensive driving courses and lessons (https://www.learnerdriving.com/))
Lệ phí thi lý thuyết là £23 (tính đến tháng 3/2018), và bạn có thể tự mình đặt thi lý thuyết trên mạng (tùy chọn trung tâm thi tiện nhất cho bạn, tùy chọn thời gian và ngày thích hợp). Kỷ lục về thi trượt lý thuyết là một phụ nữ ở Ilford đã thi tới 113 lần mà chưa đỗ (trong khi kỷ lục cho quý ông là 107 lần).
  1. Học lái xe và tìm thầy học lái xe​

Bạn có thể học lái xe trên đường ngay khi có bằng lái xe tạm thời mà không cần phải đợi tới khi đỗ lý thuyết (đỗ lý thuyết là điều kiện để được thi thực hành). Việc học lái xe ở Anh khá tự do, và là một thị trường nhộn nhịp. Tự do theo nghĩa là bạn có thể dùng người nhà có trên 3 năm kinh nghiệm cầm lái ngồi cạnh để dạy bạn lái xe (với điều kiện xe bạn phải gắn biển L – learner, và xe có mua bảo hiểm cho bạn lái – chú ý là bảo hiểm cho learner sẽ khá đắt vì theo nguyên tắc, người mới học lái bao giờ cũng có nhiều rủi ro hơn so với người đã có bằng lái). Thị trường là ở chỗ có rất nhiều thầy dạy lái xe (driving instructor), nhiều trường dạy lái xe (driving school) với giá cả cạnh tranh nhau – mức trung bình theo giờ là khoảng £20/h (giá cả năm 2018, vùng Manchester). Giá này có thể cao hơn tùy theo người dạy, tùy khu vực, hoặc cũng có thể thấp hơn, tương tự như hàng hóa trên thị trường.

Chỉ cần dùng google search vài từ khóa liên quan tới dạy lái xe kèm theo khu vực mà bạn đang sống, bạn sẽ dễ dàng tìm được danh sách những người dạy lái xe gần nơi bạn sống. Chính phủ Anh có danh sách các driving instructor được cấp phép của chính phủ, bạn có thể dễ dàng tìm được những người đó gần khu vực bạn cần (tại đây) kèm theo các thông tin liên lạc chi tiết của họ (hãy tham khảo danh sách này để tránh bị lừa bởi những kẻ vô danh). “Kinh hoàng” hơn nữa là hàng năm chính phủ công bố cả danh sách tỉ lệ đỗ của học trò các driving instructor (tại đây) và bạn có thể tham khảo để chọn lấy một instructor hiệu quả. Điều này dẫn đến thị trường làm driving instructor cũng rất cạnh tranh để kiếm được tiền từ người học. Các instructor sẽ phải tận tình dạy làm sao cho học trò mình đậu (chứ ko phải cứ làm người ta trượt rồi học tiếp kiếm tiền mà hay), giá cả cũng phải cạnh tranh với người khác, đón người học tận cửa, đưa về đến tận nơi sau khi kết thúc. Về điểm này học lái xe ở Anh hơn đứt đất nước Đan Mạch mà tôi từng học, giá học thì đắt cắt cổ (gấp 2-3 lần UK), không cạnh tranh, người dạy thì kiêu như con hiêu, tự vác xác đến trường học, tự vác xác về, thầy dạy không care lắm tới việc làm sao để trò đỗ (hay ít nhất với instructor của tôi ở Đan Mạch là như vậy). Nước Anh không yêu cầu số giờ học tối thiểu để được phép thi lái xe (kể cả bạn không học giờ nào, nhưng nếu pass lý thuyết, nhảy lên xe lái chuẩn lúc thi là được cấp bằng). Vì cạnh tranh nên nhiều driving instructor cũng có nhiều dịch vụ dạy lái khác nhau: dạy theo giờ, hay dạy tập trung nhanh, gói học chọn gói,… Và hầu như bạn có thể đặt học lái tùy theo giờ giấc mà bạn chọn. Có những người học nhanh thì mất khoảng 20h học lái đã thi đỗ và lái tự tin, có những người có thể mất nhiều hơn thế vài lần,.. (vợ tôi chỉ mất chưa tới 40h lái xe, và đỗ ngay lần học đầu tiên).

Bằng lái xe của Anh phân làm 2 loại: bằng lái xe số sàn (manual) hoặc số tự động (automatic). Bạn cần chọn loại nào dễ với bạn để học và thi (chú ý là bằng lái xe số sàn có thể dùng để lái xe số tự động, nhưng ngược lại thì không).

  1. Đặt lịch thi và thi lái xe​

Việc thi lái xe ở Anh có thể chủ động chọn (địa điểm, thời gian) bởi người thi. Có nghĩa là bạn có thể chọn thi ở bất kỳ trung tâm thi lái xe nào (bạn có thể tìm tại đây), vào thời gian tùy theo bạn đặt (tất nhiên tùy theo có còn slot trống). Sau khi có kết quả đỗ thi lý thuyết, bạn có thể đặt lịch thi lái (tại đây). Chi phí thi lái xe hiện nay là £62 cho ngày thường, hoặc sẽ là £75 nếu bạn muốn thi vào cuối tuần, hay là ngày nghỉ lễ hoặc buổi tối (chú ý là không phải trung tâm nào cũng có các giờ thi như vậy và không phải lúc nào cũng có thi vào các thời gian đặc biệt như vậy). Cách chung mà mọi người thường làm là học lái xe cho tới khi bạn quen với việc lái, sau đó đặt lịch thi (để có một mốc phấn đấu) và sau đó học tập trung để thi đõ chứ không học lan man không biết ngày tháng (vì vừa tốn tiền mà lại không có đích phấn đấu).

rule-182-do-not-cut-in-on-cyclists_orig
Một tình huống thi lái xe: Bạn sẽ trượt nếu hành xử như tình huống bên trái (major fault), và hành vi bên phải là đúng và an toàn (biết nhường xe đạp). Ảnh: https://www.highwaycodeuk.co.uk
Kinh nghiệm thi lái xe ở Anh là bạn chọn một trung tâm thi không quá xa nơi bạn ở (ví nếu xa quá thì hàng ngày bạn mất thời gian lái xe đến đó khi học lái) làm nơi thi chính, tìm thầy dạy có kinh nghiệm ở khu vực đó và hàng ngày học lái ở xung quanh khu vực thi. Instructor có kinh nghiệm tức là người từng có nhiều học trò thi đỗ tại đó, họ sẽ thuộc các tuyến đường mà thi sát hạch chạy qua và hiểu các vấn đề của từng tuyến đường để dạy ta. Bạn có thể tham khảo danh sách các trung tâm nào tỉ lệ đỗ (lần đầu) cao để chọn, hoặc tránh các trung tâm tỉ lệ trượt cao để tránh không thi ở đó nếu ngại. Mức độ dễ hay khó ở các trung tâm sát hạch không phải do người chấm (examiner) dễ hay khó, mà thường đến từ các tuyến đường phức tạp hay đơn giản (ví dụ với người thiếu kinh nghiệm thì lái trong trung tâm đông đúc có thể là khó), vì thế quan trọng vẫn là việc bạn lái xe ra sao.

3a9ddf58e6e24451ace9fef578925000
Khi thi sát hạch, examiner sẽ ngồi ghế bên cạnh bạn. Trong tình huống này, examiner phải thò tay vào tay lái giúp bạn, có nghĩa là bạn đã tạo ra một tình huống nguy hiểm và bạn sẽ bị trượt vì gây ra lỗi nguy hiểm này (Ảnh: https://www.autotrader.co.uk/)
Để thi đỗ bạn sẽ phải lái xe mà không bị mắc quá 15 lỗi nhỏ (minor faults) và không có một lỗi lớn (major faults; major faults lại được liệt làm hai dạng là serious fault – lỗi nghiêm trọng và dangerous fault – Bài thi sẽ bị stop nếu bạn gây ra dangerous fault, ví dụ như suýt đâm vào người khác) nào. Hãy nhớ là dù bạn chỉ có một lỗi nhỏ (hay thậm chí không có lỗi nhỏ nào), nhưng có một lỗi lớn thì sẽ vẫn trượt (hay là mắc tới 16 lỗi nhỏ thì chắc chắn trượt). Cách thức thi như sau (tham khảo tại đây):

  • Thời gian thi khoảng 40-45 phút;
  • Bạn cần có mặt tại trung tâm thi vào giờ thi mà bạn đã book (thường được khuyên là có mặt trước 15 phút), và examiner đầu tiên sẽ kiểm tra bằng lái xe tạm thời và yêu cầu bạn ký vào bảng chấm thi (việc này nhằm check đúng người thi);
  • Đầu tiên examiner sẽ yêu cầu bạn đọc biển số xe của một chiếc xe cách bạn chừng 20 m (việc này để kiểm tra mắt nhìn của bạn – nếu bạn bị cận thị thì nhớ chuẩn bị kính cho tốt) và sau đó cùng lên xe mà bạn sẽ lái, ngồi ở ghế phía trước bên cạnh bạn. Bạn cũng có thể yêu cầu instructor đi cùng bạn (ngồi ở ghế sau) để quan sát, nhưng instructor sẽ không được phép trợ giúp bạn;
  • Examiner sẽ hướng dẫn bạn chi tiết các yêu cầu thi cử bằng lời, và đảm bảo việc bạn hiểu yêu cầu thi và vào việc chính đầu tiên với phần thi “Tell me & Show me”. Đây là phần liên quan tới các kỹ thuật của xe mà bạn cần hiểu (bạn có thể tham khảo các câu hỏi của phần này tại đây). Chú ý: nếu câu hỏi là “Tell me” có nghĩa bạn sẽ trả lời bằng lời, còn “Show me” có nghĩa là bạn sẽ cần thực hiện các thao tác trên xe. Hãy học thuộc (và cả hiểu rõ) các câu hỏi này để trả lời trôi chảy ngay từ đầu (nếu bạn không trả lời được sẽ dễ dẫn tới tâm lý căng thẳng cho các phần thi tiếp theo). Nhưng theo instructor của vợ tôi trấn an thì nếu bạn trả lời sai các câu hỏi này thì cũng chỉ bị đánh lỗi minor.
  • Khi phần “Tell me and Show me” kết thúc (thường có 2 câu hỏi), bạn sẽ bắt đầu lái xe theo tuyến đường mà examiner yêu cầu. Sẽ có hai phần lái bạn cần thực hiện: lái theo chỉ dẫn của examiner (ví dụ như họ yêu cầu đi thẳng rồi rẽ trái, bạn cứ lái theo đó, nếu không nói gì thì cứ tiếp tục lại), và thực hiện một số thao tác (gọi là driving maneuver) như đỗ xe song song, quay xe trên phố,..; và lái xe độc lập (independent driving). Independent driving là phần thi khó nhất kéo dài khoảng 20 phút, bạn sẽ phải lái xe một cách độc lập để đi đúng một tuyến đường quy định (hoặc đến một địa điểm quy định) bằng cách dùng dẫn đường bằng bản đồ (Sat Nav) hoặc bằng cách nhìn các biển chỉ dẫn trên đường (tham khảo tại đây). Đôi khi bài thi có thể bắt đầu bằng phần independent driving trước tùy theo examiner yêu cầu.
  • Bài thi kết thúc khi examiner yêu cầu bạn lái xe trở lại trung tâm sát hạch và đỗ xe vào nơi quy định.
response20to20road20markings


Một tình huống gây lỗi lớn khiến bạn trượt: không biết sử dụng các vạch vẽ trên đường và tạo ra ác tắc giao thông ở junction box (Ảnh: https://www.safedrivingforlife.info)
Bạn sẽ ngay lập tức biết kết quả bài thi của minh khi xe đỗ, examiner sẽ yêu cầu cả instructor của bạn ngồi cạnh để giải thích chi tiết các lỗi mà bạn từng mắc phải trong bài thi và trả bạn bảng kết quả kèm với chi tiết các lỗi mà bạn vừa mắc phải:

  • Nếu bạn trượt (không ai mong muốn nhưng nó vẫn luôn xảy ra với nhiều người, trong đó từng cả tôi), bạn sẽ phải thi lại và thời gian chờ giữa hai lần thi là 10 ngày. Bạn nên đọc kỹ bảng chấm để biết mình từng mắc lỗi gì và học lại để loại bỏ các lỗi đó (đặc biệt là các lỗi lớn);
  • Nếu bạn đỗ (quá tuyệt), examiner sẽ chúc mừng bạn (nhưng vẫn cho bạn biết bạn mắc phải những lỗi gì để nên tránh khi lái xe trong tương lai), thu hồi bằng lái xe tạm thời của bạn, và trao cho bạn chứng chỉ thi đỗ kỳ sát hạch (với tên bạn và số bằng lái xe), và từ đây bạn được lái xe chính thức mà không cần có instructor. Bằng lái chính thức (Full driving license) sẽ được tự động gửi tới nhà bạn (địa chỉ mà bạn đăng ký trong bằng lái) trong vòng 3 tuần lễ
Lần đầu khi nghe về cách thức thi lái xe như vậy, tôi từng nghĩ nó quá dễ (so với kiểu thi lái xe chip trên sân tập ở Việt Nam) vì cho rằng lái trên đường trong điều kiện giao thông nghiêm chỉnh trật tự như ở đây thì quá dễ. Nhưng khi tham gia mới thấy không hề dễ và đúng là thi sát hạch lái xe ở Anh thuộc loại khó khăn nhất (nhưng cũng rất rõ ràng và công bằng). Bạn sẽ cần phải lái xe:

  • Một cách tự tin, an toàn và đúng luật (mà không có lỗi lớn và không vượt quá 15 lỗi nhỏ – no one can drive without faults);
  • Không gây cản trở giao thông, thành thạo các thao tác với xe
moving20off20safely


Một tình huống gây lỗi lớn (Major fault) khi thi lái xe: bạn xuất phát từ lề đường mà không quan sát điểm mù, thản nhiên cho xe chạy mà không biết có xe đang từ phía sau lao đến. Tình huống này examiner sẽ đạp phanh xe và bạn sẽ trượt (Ảnh: https://www.safedrivingforlife.info)
Với hai nguyên tắc căn bản nêu trên, bạn sẽ bị trượt nếu bị vướng vào các lỗi (lỗi nghiêm trọng):

  • Lái xe sai tốc độ quy định: hoặc là quá nhanh (ví dụ như đường quy định tốc độ tối đa 50 mph – 80 km/h, mà bạn lái xe tới 60 mph thì là quá nhanh – sẽ ăn đòn), hoặc là quá chậm (ví dụ đường quy định 40 mph mà bạn chỉ đi có 25 mph thì sẽ là quá chậm). Đừng tưởng chậm là an toàn vì chậm sẽ gây ùn tắc giao thông hoặc cản trở người phía sau. Quy tắc: đi đúng tốc độ quy định trên đường (bạn cần thuộc tốc độ chuẩn và quan sát đường để biết tốc độ đi trên đường – ví dụ như đi đường nhỏ trong khu dân cư đông thì phần lớn tốc độ chỉ là 20 mph). Có một số examiner khá tốt bụng, khi thấy bạn đi sai tốc độ (đi chưa lâu và chưa quá nghiêm trọng) có thể nhắc khéo bạn bằng câu hỏi: What is speed limit of this road?
  • Không chịu quan sát: khi khởi động xe bạn không chịu quay đầu quan sát các điểm mù, hay khi chuyển làn đường, khi rẽ, khi giảm tốc độ, khi dừng xe,.. mà không quan sát kỹ gương xe thì hầu như bạn sẽ bị đánh lỗi lớn (major fault) và sẽ trượt. Hay khi bạn rẽ ra đường lớn từ đường nhỏ, mà vội vàng để xe đi phía sau đuôi bạn phải đột ngột giảm tốc độ (thậm chí bóp còi) thì là lỗi lớn của tội không chịu quan sát.
  • Không nhường đường: cái này chắc chắn chết vì nhường là quy tắc đầu tiên cần nhớ. Bạn cần nhường đường đúng theo các quy định chuẩn của luật giao thông (ví dụ như nhường đường khi đi từ đường nhỏ ra đường chính, khi đi vào roundabout, nhường đường cho người đi bộ khi gặp pedestrian crossing, nhường đường cho phương tiện khi rẽ phải…).
  • Không biết sử dụng roundabout: roundabout là kiểu nút giao thông mà người Anh có vẻ rất thích và hầu như bất kỳ ai thi lái xe cũng đều gặp phải. Quy tắc chung: nhường đường cho phương tiện đang đi đến (từ bên phải), sử dụng xi nhan đúng khi vào và ra khỏi roundabout (tham khảo). Hay video này có thể hướng dẫn bạn cách đi qua roundabout (ở Anh) như thế nào.
  • Dừng, đỗ xe sai nơi quy định: trong quá trình thi sát hạch, examiner rất thường xuyên yêu cầu bạn dừng xe tại một nơi an toàn nhất để quan sát việc bạn dừng đỗ xe đúng quy cách. Bạn sẽ cần dừng lại bên lề đường (tại vị trí được phép dừng và cách lề đường với khoảng cách hợp lý) kèm theo việc quan sát kỹ phía sau, lề đường, ra dấu xi nhan. Bạn mà dừng xe tại cổng nhà người khác là sai luật, hay dừng xe vào vệ đường cấm dừng xe là lỗi lớn. Sau đó examiner có thể yêu cầu bạn thực hiện các yêu cầu (ví dụ ra instruction về independent driving hay làm các thao tác maneuver,..) hoặc bảo bạn đi tiếp khi an toàn để xem bạn xuất phát ra sao (lúc đó nếu bạn xuất phát sai quy cách cũng sẽ bị đánh lỗi lớn).
  • Không biết nhường đường cho các xe ưu tiên khi gặp (có tình huống đường đông, examiner thậm chí có thể hướng dẫn bạn phi xe lên vỉa hè để nhường cho xe ưu tiên).
  • Không biết thực hiện các thao tác maneuver: không thể đỗ xe song song, không biết quay xe (3-point turn)
  • Không giữ đúng khoảng cách với các xe xung quanh (trước mặt, hai bên) – lỗi không an toàn;
  • Liên tục để chết máy gây cản trở giao thông (chết máy 1-2 lần không phải vấn đề gì, hãy bình tĩnh ngay lập tức khởi động lại máy và tiếp tục đi, đừng để các xe phía sau đợi lâu và bóp còi thúc giục)
  • …vv.. còn gì nữa?
Chi tiết về các lỗi lớn (hay nguy hiểm) mà bạn cần tránh có thể tham khảo tại đây. Có một điều thú vị mà người ta rút ra từ data của các kỳ thi sát hạch: người càng thông minh, càng có bằng cấp cao lại có xác suất trượt kỳ thi sát hạch lái xe (ở Anh) nhiều hơn. Người giữ kỷ lục trượt thi lái nhanh nhất là Craig Barraza ở Aberdeenshire chỉ 5 giây sau khi xuất phát vì lao thẳng vào làn đường ngược chiều (bên phải), trong khi Christian Whiteley-Mason (ở Barnsley, South Yorkshire) giữ kỷ lục về kiên trì this au khi phải mất tới 25 năm (từ 1992) để có được bằng lái xe vào năm 2017 sau khi trải qua 33 lần thi (và 14 instructor khác nhau), tiêu tốn hơn £10,000 cho việc học lái xe.

response20to20traffic20lights


Lái xe lao qua vạch dừng khi đèn đỏ vừa chuyển qua cũng là một lỗi lớn khiến bạn trượt (Ảnh: https://www.safedrivingforlife.info/)
Bạn cũng nên chú ý rằng lỗi nhỏ cũng có thể biến thành lớn khi mà bạn lặp đi lặp lại lỗi đó nhiều lần (ví dụ như xe liên tục chết máy tới 4-5 lần thì examiner có thể quy cho bạn chưa thành thạo về xe và chưa xứng đáng cấp bằng), và ngược lại, cũng có khi lỗi lớn lại có thể được xem xét thành lỗi nhỏ tùy theo hành xử của bạn trọng toàn bộ bài thi. Ví dụ, lỗi không quan sát gương chiếu hậu khi giảm tốc độ dể dừng xe có thể bị coi là lỗi lớn khi bạn đang đi xe giữa đường, và bạn giảm tốc mà không quan sát gương chiếu hậu để biết rằng phía sau bạn đang có xe chạy khá gần. Nhưng có tình huống examiner có thể cân nhắc đánh giá thành minor fault khi cả bài thi của bạn khá tốt (kể cả các hành vi) khi xe phía sau đi cách bạn cũng khá xa và không ảnh hưởng gì tới giao thông. Đây là kiểu các lỗi thuộc dạng “critical fault” mà việc quy nó vào minor hay major là 50/50. Bạn cũng hãy nhớ rằng nếu examiner phải thò tay (hay chân) vào xe có nghĩa là bạn đã mắc lỗi lớn và sẽ trượt (ví dụ như examiner thò tay đẩy tay lái, hay thò chân đạp phanh xe).

rule-151-do-not-block-access-to-a-side-road_orig
Một tình huống nhạy cảm có thể khiến bạn trượt bài thi nếu dừng xe sai vị trí trên đường giao thông nối dài. Hãy tưởng tượng nếu bạn lái xe màu xanh (ở cuối hàng) và đang phải tạm dừng trên đường vì một ùn ứ. Vị trí ở trong hình là chuẩn xác, nhưng nếu bạn cố lái xe thêm một chút gây cản chở các xe ở làn đối diện đang muốn rẽ phải vào đường cắt ngang, bạn sẽ có nguy cơ bị đánh lỗi lớn. Ảnh: https://www.highwaycodeuk.co.uk
Rất nhiều người lái xe thành thục khi học (như trường hợp bản thân tôi, khi học lái instructor thậm chí khuyên đừng phí tiền học thêm nhiều giờ nữa) nhưng trượt vì bị vấn đề tâm lý. Mỗi lần vào thi đều cảm thấy rất hồi hộp và gây ra những lỗi rất ngớ ngẩn. Và tâm lý này sẽ càng lớn khi bị trượt vài lần, và cách đỗ được phải là giải tỏa được tâm lý căng thẳng này. The Privilege DriveXpert (trong kết quả công bố về tỉ lệ trượt cao hơn ở những người có trình độ cao) lý giải rằng những người càng có trình độ cao, càng dễ có tâm lý hồi hộp và dẫn đến xác suất trượt thi sát hạch cao hơn. Tâm lý này xuất phát từ việc họ coi bài thi sát hạch là một điều gì đó rất nghiêm túc và nếu trượt họ sẽ rất xấu hổ ngại ngùng với mọi người.

Thay lời kết, lái xe (mà cụ thể trong bài này là lái ô tô) là việc không còn là điều mới mẻ (nhất là ở các nước phát triển). Bạn có nhu cầu lái xe, hãy học lái xe (để có thể lái xe một cách an toàn, đúng luật) và thi bằng lái xe. Bằng lái xe của Anh được coi là khó kiếm nhất nhưng cũng rất có giá trị để có thể lái xe khắp nơi trên thế giới. Hi vọng bài viết này cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quát nhất về các quy tắc lái xe chung ở Anh và nguyên tắc chung để có thể có bằng lái xe. Chúc bạn lái xe an toàn (an toàn của chính bản thân và gia đình bạn, an toàn cho những người xung quanh)!
 
  • Ưng
Reactions: I.T
#63 - Chuyện sinh nhật, thiệp tay, tặng quà giáo viên, và văn hóa đọc sách

Chuyện sinh nhật

Trẻ con nó nhớ ngày sinh nhật của bọn nó lắm, và bọn nó cũng thích tổ chức sinh nhật hàng năm. 2 bố con tôi có cơ hội tham gia khá nhiều tiệc sinh nhật của bọn trẻ bên này lý do là con tôi tính hướng ngoại và thích giao lưu với các bạn. Tôi nhận ra bọn nó có lẽ theo đuổi lối sống đơn giản hơn mình. Khi sắp đến sn bọn nó, bọn nó sẽ hoặc là viết thiệp tay mời các bạn hoặc bố mẹ sẽ thông báo trên nhóm và hỏi xem ai sẽ đến để họ chuẩn bị đủ slot. Tùy đứa, có đứa nó chơi ít, nó chỉ mời các bạn có chung sở thích, có lần đến chỉ có lèo tèo vài đứa vì bọn nó chỉ mời có vài bạn nó muốn =)).

Với đội da trắng, họ sẽ mời tới công viên gần nhà để tổ chức, mua 1 ít đồ uống nhẹ và 1 ít bánh kẹo như kiểu ăn vặt vậy, tất nhiên là vẫn có bánh sinh nhật, rất đơn giản, lần đầu tôi đến tôi còn khá ngạc nhiên, sau thì quen dần. Nhiều lúc tôi không biết là bọn nó có tổ chức tiệc riêng cho gia đình bọn nó ko, nhưng theo tôi nghĩ, với lối sống biệt lập của bọn nó thì tiệc tùng chắc là ít.

Đối với đội da màu/vàng/đen, tiệc sinh nhật sẽ thường hoành tráng hơn, tiệc sẽ mặn hơn, thường họ sẽ thuê 1 địa điểm gần trường/nhà, có thuê cả mấy thanh niên tổ chức sự kiện, hát hò, tổ chức vui lắm.

Quà cáp thì tùy, không quá quan trọng, thường thì tôi bảo con tôi hỏi bọn nó thích cái gì để mua cho phù hợp, tránh kiểu mua linh tinh rồi ko dùng. Bố mẹ đến thì cũng giao lưu chào hỏi bình thường, để bọn nó chơi 1 lúc rồi về.

Văn hóa đọc sách

Có lẽ vì rảnh rỗi hoặc cũng chẳng có nhiều nơi để đến, tôi thường tìm kiếm các dịch vụ công cộng và bất ngờ nhận ra rằng thư viện ở đây rất nhiều. Ở Hà Nội, có lẽ có nhiều thư viện, nhưng tôi ít tới, cũng chẳng bao giờ đăng ký thẻ thư viện, chủ yếu là lên các phố sách và mua sách về đọc. Bên này thư viện vừa là chỗ đọc sách, vừa là chỗ làm việc, vừa là chỗ sinh hoạt cộng đồng, khá nhiều sự kiện được tổ chức ở đây, vì thế nó thu hút khá nhiều trẻ em và người lớn tham gia, đặc biệt là hè và các kỳ trong kỳ học chính. Thư viện Deptford được chọn là địa điểm tổ chức sự kiện Tết của người Việt hàng năm tại London.

Thủ tục đăng ký thẻ thì đơn giản thôi, mượn sách cũng vậy, sách thì nhiều thể loại, thích đọc gì thì đọc, mượn trả ở bất cứ thư viện nào trong khu vực cũng được.

Trường con tôi lâu lâu có sự kiện liên quan tới sách: hội chợ sách, ngày đọc sách, ngày sách thế giớ. Ở hội chợ sách, các cuốn sách được giảm giá tối đa có thể, gần như là cho không, £2 cho 3 cuốn sách tùy ý (có những cuốn cực kỳ hay nếu nhanh tay chọn), £10 thì đã được 1 ôm sách mang về rồi. Hôm nọ trường gửi thông báo là có ngày sách thế giới (chỉ hoạt động trong giờ học nên bố mẹ không vào được), họ yêu cầu là nếu cho tiền cho trẻ con mua sách thì phải cho vào phong bì, ghi tên tuổi và giáo viên sẽ cất vào két sắt, đến ngày đó thì mới đưa cho bọn trẻ đi mua sắm, tôi cũng không hiểu lắm. Trường con tôi hạn chế/cấm mang smartwatch (tránh chụp ảnh khi không có sự cho phép của người khác), đồ ăn có hạt (tuyệt đối cấm), thuốc (cảnh báo -> cấm), và tiền. Giáo viên họ khá là sát sao mấy cái này. Ngoài ra ở trường họ cũng có thư viện trong lớp, trẻ mang sách về đọc thoải mái, con tôi nó đi học đâu có bút vở như tôi ngày xưa đâu, thi thoảng cầm về vài cuốn sách truyện nó thích.

Trong chuỗi ngày đọc sách, có 1 ngày nhà trường cho phép bọn trẻ mặc quần áo ngủ và mang theo gấu bông tới trường, con tôi nó bảo ko thích nên thôi. Đến trường, nhìn bọn nó ăn mặc đồ ngủ ở nhà, rồi có đứa vác con gấu bông to đùng tới trường trông đáng yêu lắm. Tôi nhớ là bọn nó có cả ngày chống bắt nạt ở trường, bọn trẻ được khuyến khích mặc tất lệch, chiếc nọ chiếc kia tới trường =)).

Thiệp tay, quà tặng giáo viên

Bọn trẻ con nó thích viết thiệp tay lắm, các dịp lễ như giáng sinh, bọn nó mua cả 1 tập thiệp về rồi gửi tặng nhau. Mặc dù nhiều lúc chữ bọn nó xấu, thề với các fen là chữ bọn trẻ bên này nó xấu lắm, nhưng bọn nó thích viết, vẽ theo cách bọn nó thích, mỗi đứa 1 phong cách độc lạ. Các cửa hàng bán thiệp, gian hàng bán thiệp vẫn cứ nhộn nhịp, đây có lẽ cũng là 1 niềm vui của họ.

Thường thì ngày lễ giáng sinh, gia đình học sinh sẽ có văn hóa tặng quà cảm ơn giáo viên của con họ. Trẻ con sẽ viết thiệp cám ơn cô, bố mẹ sẽ mua thêm hộp chocolate, và thường sẽ mua cái giftcard của Amazon (phổ biến) trị giá £20-£30 tùy bố mẹ. Cái này tôi nghĩ nó đơn giản là văn hóa cảm ơn thôi, không đặt nặng việc phải tặng quà hay giá trị quà là bao nhiêu, nó cũng giống với việc ngày xưa đi học của tôi, đến ngày 20/11 thì cả lũ góp tiền tặng thầy cô hộp quà, đạp xe đạp tới nhà thầy cô chơi, chứ không nặng nề như bây giờ, ngày này ngày kia, quà này quà kia. Mong rằng những giá trị tốt sẽ quay lại!
 

#62 - Lái xe và học lái xe ở Anh(P2)​

Tiếp theo series trên blog Duc The's blog.

Hiện tại giá học lái xe ở London trung bình là £40/giờ, khá là chát.
Còn cái danh sách mà bác này nói về số lượng đỗ của giáo viên thì tôi ko tìm thấy, có thể bài viết này khá lâu rồi. Tuy nhiên cách thức học và thi thì vẫn vậy.

Bằng lái xe (driving licence) ở Anh cũng là một dạng “giấy tờ tùy thân”, hay “chứng minh thư nhân dân”: là một thẻ chip được thiết kế để chống làm giả, trên đó lưu cả thông tin cá nhân của chủ thẻ (trên chip). Địa chỉ nơi ở chủ chủ sở hữu (cùng với ảnh, ngày sinh, loại bằng lái, ngày cấp,..) được in trực tiếp trên bằng lái, nên nó cũng được dùng như một giấy tờ xác định địa chỉ. Một người được phép thi lấy bằng lái xe ở Anh nếu như:

  • Tối thiểu 17 tuổi,
  • Cư trú ở Anh hợp pháp với thời hạn cho phép tối thiểu 180 ngày (6 tháng) : sinh viên quốc tế, lao động quốc tế,.. ở Anh với visa loại cư trú tối thiểu 6 tháng có thể được phép đăng ký thi lấy bằng lái xe (có nghĩa là những người có visa dạng du lịch, thăm thân sẽ không được cấp bằng lái ở Anh);
Bằng lái xe của Anh có thời hạn 10 năm, và được phép dùng để lái xe ở 97 quốc gia và vùng lãnh thổ (mà không cần đổi bằng lái hoặc thi sát hạch), và được coi là bằng lái xe “powerful” nhất thế giới. Vậy thì việc bạn sở hữu một bằng lái xe của Anh chẳng những tiện lợi khi lái xe ở Anh mà còn cực kỳ tiện lợi khi đi nước ngoài. Và phần này sẽ chia sẻ những kinh nghiệm lấy bằng lái xe ở Anh. Chú ý là mọi thông tin chi tiết bạn có thể check trên website của chính phủ Anh.

david-cameron-spoof-drivi-008
Bằng lái xe của Cựu Thủ tướng Anh David Cameron có địa chỉ tại 10 Downing Street, London (nơi cư trú khi ông này còn là thủ tướng). Ảnh từ Bristoleños.com (http://theukister.co.uk/).
Để có bằng lái xe, bạn cần vượt qua 2 kỳ thi sát hạch: i) thi lý thuyết trên máy tính và ii) thi lái thực hành trên phố, và hãy nhớ rằng nước Anh luôn “tự hào” là nơi khó nhất thế giới để có được bằng lái xe ô tô (cũng vì thế mà chiếc bằng lái xe ở Anh rất có giá trị). Báo Guardian của Anh đã thuật lại câu chuyện của một người Mỹ (là một nghiên cứu sinh ở Đại học Cambridge) vừa lấy được bằng lái ở Anh, và có những so sánh thú vị giữa thi lái xe ở Mỹ và Anh. Anh này coi bằng lái xe ở Anh như một bằng “tiến sĩ lái xe”, và khó hơn rất nhiều so với việc có được bằng lái xe ở Mỹ: một kỳ thi lý thuyết cực kỳ khó, phải cẩn thận như thế nào khi lái xe, phải đi chính xác ra sao,… khi thi lấy bằng ở Anh. Anh ta cũng lý giải một điều dễ hiểu là ở Anh mật độ dân cư cao gấp 8 lần Mỹ, đường phố hẹp hơn,.. đòi hỏi người ta cần phải cẩn trọng hơn rất nhiều so với ở Mỹ nên việc đòi hỏi cao khi cấp bằng lái xe ở Anh là điều dễ hiểu. Và với anh ta, việc lấy được bằng lái Anh giúp anh ta trở nên lái xe cẩn trọng hơn rất nhiều và hoàn toàn đáng tự hào khi cầm chiếc bằng lái Anh.

Chi tiết hơn, dưới đây là những bước cần làm để qua hai kỳ thi trên. Chính phủ Anh cũng hướng dẫn như bước cơ bản tại đây:

  1. Đăng ký một bằng lái xe tạm thời (provisional driving licence)​

Bằng lái xe tạm thời (provisional driving licence) là chiếc bằng đầu tiên (nó cũng có thể được dùng làm giấy tờ tùy thân – một điều thú vị kể từ 2011, giấy tờ tùy thân kiểu như “thẻ căn cước”, “chứng minh thư nhân dân” ở Anh đã không còn tồn tại) bạn cần có để có đăng ký thi lý thuyết, học lái xe và thi lái xe. Bạn có thể làm việc này hoàn toàn trực tuyến hoặc đăng ký ở bưu điện. Để làm trực tuyến, bạn cần thực hiện trên trang web của chính phủ, trả £34 lệ phí (bằng thẻ thanh toán trực tuyến: VISA, Mastercard,.. – phí tính ở thời điểm năm 3/2018). Sau khi bạn hoàn thành việc này, DVLA (Cục Quản lý Phương tiện và Cấp bằng lái – Driver & Vehicle Licensing Agency) sẽ gửi đến cho bạn một form để yêu cầu xác định thân nhân của bạn, bạn chỉ việc làm đúng những chỉ dẫn trong form (rất đơn giản) và gửi lại form đó cho DVLA, và bạn sẽ nhận lại chiếc bằng lái tạm thời (có in chữ L – Learner, hoặc D nếu bạn Wales) trong vòng 3 tuần. Chiếc bằng này bạn có thể dùng trong vòng 20 năm. (Người ta sẽ thu chiếc bằng tạm thời này để cấp cho bạn bằng lái chính thức khi bạn đỗ kỳ thi sát hạch lái xe).

uk-driving-licence_provisional_front_flag
Một ví dụ về bằng lái xe tạm thời – Provisional Driving License (Ảnh: Home | EReg - Association of European Vehicle and Driver Registration Authorities (https://www.ereg-association.eu/))
  1. Học lý thuyết và thi lý thuyết​

Bạn phải tự học về lý thuyết cơ bản (luật đường bộ, các quy tắc cơ bản khi tham gia giao thông,..) qua các tài liệu chính thức của Chính phủ Anh:

  • Bộ tài liệu chuẩn về các quy tắc tham gia giao thông đường bộ The Highway Code;
  • Tài liệu học thi được bán rất phổ biến (ví dụ như tại đây);
Thi lý thuyết lái xe tại Anh sẽ gồm 2 phần thi:

  • Thi trắc nghiệm kiến thức cơ bản (về các quy tắc tham gia giao thông, cứu thương,..), bao gồm 50 câu hỏi trắc nghiệm trong vòng 57 phút (làm trên máy tính). Bạn cần trả lời đúng ít nhất 43/50 câu hỏi. Có khoảng đâu đó 950 câu hỏi (dạng multiple choice) trong ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm thi lý thuyết, bạn có thể mua DVD thi lý thuyết (Driving Test Success All Tests) về để học và luyện các bài thi thử.
  • Thi nhận biết rủi ro khi lái xe (hazard perception test): 3 phút sau khi hoàn thành phần trắc nghiệm, bạn sẽ phải ngồi theo dõi 14 video clip mô phỏng việc lái xe trên đường phố, và click chuột vào các tình huống mà bạn cho rằng có thể có rủi ro (hay hiểm họa) cần đề phòng khi lái. Với 14 clip này, điểm tối đa là 75, và bạn cần đạt tối thiểu 44/75 điểm để đạt phần thi này. Phần đông người trượt lý thuyết đều ở phần thi này. Bạn nên thực hành kỹ trước khi thi để hiểu quy tắc (DVD lý thuyết mà tôi đề cập ở trên cũng có nội dung ôn luyện cho phần này).
Để đỗ kỳ thi lý thuyết, bạn cần pass cả hai phần thi nói trên, và khi hoàn thành bài thi, bạn sẽ được biết ngay kết quả, và nhận giấy chứng nhận pass kỳ thi lý thuyết ngay lập tức nếu bạn đỗ. Bạn sẽ dùng giấy này khi thi thực hành.

theory-test-question-screen


Một câu hỏi ví dụ của thi lý thuyết (Ảnh: LDC driving schools, intensive driving courses and lessons (https://www.learnerdriving.com/))
Lệ phí thi lý thuyết là £23 (tính đến tháng 3/2018), và bạn có thể tự mình đặt thi lý thuyết trên mạng (tùy chọn trung tâm thi tiện nhất cho bạn, tùy chọn thời gian và ngày thích hợp). Kỷ lục về thi trượt lý thuyết là một phụ nữ ở Ilford đã thi tới 113 lần mà chưa đỗ (trong khi kỷ lục cho quý ông là 107 lần).
  1. Học lái xe và tìm thầy học lái xe​

Bạn có thể học lái xe trên đường ngay khi có bằng lái xe tạm thời mà không cần phải đợi tới khi đỗ lý thuyết (đỗ lý thuyết là điều kiện để được thi thực hành). Việc học lái xe ở Anh khá tự do, và là một thị trường nhộn nhịp. Tự do theo nghĩa là bạn có thể dùng người nhà có trên 3 năm kinh nghiệm cầm lái ngồi cạnh để dạy bạn lái xe (với điều kiện xe bạn phải gắn biển L – learner, và xe có mua bảo hiểm cho bạn lái – chú ý là bảo hiểm cho learner sẽ khá đắt vì theo nguyên tắc, người mới học lái bao giờ cũng có nhiều rủi ro hơn so với người đã có bằng lái). Thị trường là ở chỗ có rất nhiều thầy dạy lái xe (driving instructor), nhiều trường dạy lái xe (driving school) với giá cả cạnh tranh nhau – mức trung bình theo giờ là khoảng £20/h (giá cả năm 2018, vùng Manchester). Giá này có thể cao hơn tùy theo người dạy, tùy khu vực, hoặc cũng có thể thấp hơn, tương tự như hàng hóa trên thị trường.

Chỉ cần dùng google search vài từ khóa liên quan tới dạy lái xe kèm theo khu vực mà bạn đang sống, bạn sẽ dễ dàng tìm được danh sách những người dạy lái xe gần nơi bạn sống. Chính phủ Anh có danh sách các driving instructor được cấp phép của chính phủ, bạn có thể dễ dàng tìm được những người đó gần khu vực bạn cần (tại đây) kèm theo các thông tin liên lạc chi tiết của họ (hãy tham khảo danh sách này để tránh bị lừa bởi những kẻ vô danh). “Kinh hoàng” hơn nữa là hàng năm chính phủ công bố cả danh sách tỉ lệ đỗ của học trò các driving instructor (tại đây) và bạn có thể tham khảo để chọn lấy một instructor hiệu quả. Điều này dẫn đến thị trường làm driving instructor cũng rất cạnh tranh để kiếm được tiền từ người học. Các instructor sẽ phải tận tình dạy làm sao cho học trò mình đậu (chứ ko phải cứ làm người ta trượt rồi học tiếp kiếm tiền mà hay), giá cả cũng phải cạnh tranh với người khác, đón người học tận cửa, đưa về đến tận nơi sau khi kết thúc. Về điểm này học lái xe ở Anh hơn đứt đất nước Đan Mạch mà tôi từng học, giá học thì đắt cắt cổ (gấp 2-3 lần UK), không cạnh tranh, người dạy thì kiêu như con hiêu, tự vác xác đến trường học, tự vác xác về, thầy dạy không care lắm tới việc làm sao để trò đỗ (hay ít nhất với instructor của tôi ở Đan Mạch là như vậy). Nước Anh không yêu cầu số giờ học tối thiểu để được phép thi lái xe (kể cả bạn không học giờ nào, nhưng nếu pass lý thuyết, nhảy lên xe lái chuẩn lúc thi là được cấp bằng). Vì cạnh tranh nên nhiều driving instructor cũng có nhiều dịch vụ dạy lái khác nhau: dạy theo giờ, hay dạy tập trung nhanh, gói học chọn gói,… Và hầu như bạn có thể đặt học lái tùy theo giờ giấc mà bạn chọn. Có những người học nhanh thì mất khoảng 20h học lái đã thi đỗ và lái tự tin, có những người có thể mất nhiều hơn thế vài lần,.. (vợ tôi chỉ mất chưa tới 40h lái xe, và đỗ ngay lần học đầu tiên).

Bằng lái xe của Anh phân làm 2 loại: bằng lái xe số sàn (manual) hoặc số tự động (automatic). Bạn cần chọn loại nào dễ với bạn để học và thi (chú ý là bằng lái xe số sàn có thể dùng để lái xe số tự động, nhưng ngược lại thì không).

  1. Đặt lịch thi và thi lái xe​

Việc thi lái xe ở Anh có thể chủ động chọn (địa điểm, thời gian) bởi người thi. Có nghĩa là bạn có thể chọn thi ở bất kỳ trung tâm thi lái xe nào (bạn có thể tìm tại đây), vào thời gian tùy theo bạn đặt (tất nhiên tùy theo có còn slot trống). Sau khi có kết quả đỗ thi lý thuyết, bạn có thể đặt lịch thi lái (tại đây). Chi phí thi lái xe hiện nay là £62 cho ngày thường, hoặc sẽ là £75 nếu bạn muốn thi vào cuối tuần, hay là ngày nghỉ lễ hoặc buổi tối (chú ý là không phải trung tâm nào cũng có các giờ thi như vậy và không phải lúc nào cũng có thi vào các thời gian đặc biệt như vậy). Cách chung mà mọi người thường làm là học lái xe cho tới khi bạn quen với việc lái, sau đó đặt lịch thi (để có một mốc phấn đấu) và sau đó học tập trung để thi đõ chứ không học lan man không biết ngày tháng (vì vừa tốn tiền mà lại không có đích phấn đấu).

rule-182-do-not-cut-in-on-cyclists_orig
Một tình huống thi lái xe: Bạn sẽ trượt nếu hành xử như tình huống bên trái (major fault), và hành vi bên phải là đúng và an toàn (biết nhường xe đạp). Ảnh: https://www.highwaycodeuk.co.uk
Kinh nghiệm thi lái xe ở Anh là bạn chọn một trung tâm thi không quá xa nơi bạn ở (ví nếu xa quá thì hàng ngày bạn mất thời gian lái xe đến đó khi học lái) làm nơi thi chính, tìm thầy dạy có kinh nghiệm ở khu vực đó và hàng ngày học lái ở xung quanh khu vực thi. Instructor có kinh nghiệm tức là người từng có nhiều học trò thi đỗ tại đó, họ sẽ thuộc các tuyến đường mà thi sát hạch chạy qua và hiểu các vấn đề của từng tuyến đường để dạy ta. Bạn có thể tham khảo danh sách các trung tâm nào tỉ lệ đỗ (lần đầu) cao để chọn, hoặc tránh các trung tâm tỉ lệ trượt cao để tránh không thi ở đó nếu ngại. Mức độ dễ hay khó ở các trung tâm sát hạch không phải do người chấm (examiner) dễ hay khó, mà thường đến từ các tuyến đường phức tạp hay đơn giản (ví dụ với người thiếu kinh nghiệm thì lái trong trung tâm đông đúc có thể là khó), vì thế quan trọng vẫn là việc bạn lái xe ra sao.

3a9ddf58e6e24451ace9fef578925000
Khi thi sát hạch, examiner sẽ ngồi ghế bên cạnh bạn. Trong tình huống này, examiner phải thò tay vào tay lái giúp bạn, có nghĩa là bạn đã tạo ra một tình huống nguy hiểm và bạn sẽ bị trượt vì gây ra lỗi nguy hiểm này (Ảnh: https://www.autotrader.co.uk/)
Để thi đỗ bạn sẽ phải lái xe mà không bị mắc quá 15 lỗi nhỏ (minor faults) và không có một lỗi lớn (major faults; major faults lại được liệt làm hai dạng là serious fault – lỗi nghiêm trọng và dangerous fault – Bài thi sẽ bị stop nếu bạn gây ra dangerous fault, ví dụ như suýt đâm vào người khác) nào. Hãy nhớ là dù bạn chỉ có một lỗi nhỏ (hay thậm chí không có lỗi nhỏ nào), nhưng có một lỗi lớn thì sẽ vẫn trượt (hay là mắc tới 16 lỗi nhỏ thì chắc chắn trượt). Cách thức thi như sau (tham khảo tại đây):

  • Thời gian thi khoảng 40-45 phút;
  • Bạn cần có mặt tại trung tâm thi vào giờ thi mà bạn đã book (thường được khuyên là có mặt trước 15 phút), và examiner đầu tiên sẽ kiểm tra bằng lái xe tạm thời và yêu cầu bạn ký vào bảng chấm thi (việc này nhằm check đúng người thi);
  • Đầu tiên examiner sẽ yêu cầu bạn đọc biển số xe của một chiếc xe cách bạn chừng 20 m (việc này để kiểm tra mắt nhìn của bạn – nếu bạn bị cận thị thì nhớ chuẩn bị kính cho tốt) và sau đó cùng lên xe mà bạn sẽ lái, ngồi ở ghế phía trước bên cạnh bạn. Bạn cũng có thể yêu cầu instructor đi cùng bạn (ngồi ở ghế sau) để quan sát, nhưng instructor sẽ không được phép trợ giúp bạn;
  • Examiner sẽ hướng dẫn bạn chi tiết các yêu cầu thi cử bằng lời, và đảm bảo việc bạn hiểu yêu cầu thi và vào việc chính đầu tiên với phần thi “Tell me & Show me”. Đây là phần liên quan tới các kỹ thuật của xe mà bạn cần hiểu (bạn có thể tham khảo các câu hỏi của phần này tại đây). Chú ý: nếu câu hỏi là “Tell me” có nghĩa bạn sẽ trả lời bằng lời, còn “Show me” có nghĩa là bạn sẽ cần thực hiện các thao tác trên xe. Hãy học thuộc (và cả hiểu rõ) các câu hỏi này để trả lời trôi chảy ngay từ đầu (nếu bạn không trả lời được sẽ dễ dẫn tới tâm lý căng thẳng cho các phần thi tiếp theo). Nhưng theo instructor của vợ tôi trấn an thì nếu bạn trả lời sai các câu hỏi này thì cũng chỉ bị đánh lỗi minor.
  • Khi phần “Tell me and Show me” kết thúc (thường có 2 câu hỏi), bạn sẽ bắt đầu lái xe theo tuyến đường mà examiner yêu cầu. Sẽ có hai phần lái bạn cần thực hiện: lái theo chỉ dẫn của examiner (ví dụ như họ yêu cầu đi thẳng rồi rẽ trái, bạn cứ lái theo đó, nếu không nói gì thì cứ tiếp tục lại), và thực hiện một số thao tác (gọi là driving maneuver) như đỗ xe song song, quay xe trên phố,..; và lái xe độc lập (independent driving). Independent driving là phần thi khó nhất kéo dài khoảng 20 phút, bạn sẽ phải lái xe một cách độc lập để đi đúng một tuyến đường quy định (hoặc đến một địa điểm quy định) bằng cách dùng dẫn đường bằng bản đồ (Sat Nav) hoặc bằng cách nhìn các biển chỉ dẫn trên đường (tham khảo tại đây). Đôi khi bài thi có thể bắt đầu bằng phần independent driving trước tùy theo examiner yêu cầu.
  • Bài thi kết thúc khi examiner yêu cầu bạn lái xe trở lại trung tâm sát hạch và đỗ xe vào nơi quy định.
response20to20road20markings


Một tình huống gây lỗi lớn khiến bạn trượt: không biết sử dụng các vạch vẽ trên đường và tạo ra ác tắc giao thông ở junction box (Ảnh: https://www.safedrivingforlife.info)
Bạn sẽ ngay lập tức biết kết quả bài thi của minh khi xe đỗ, examiner sẽ yêu cầu cả instructor của bạn ngồi cạnh để giải thích chi tiết các lỗi mà bạn từng mắc phải trong bài thi và trả bạn bảng kết quả kèm với chi tiết các lỗi mà bạn vừa mắc phải:

  • Nếu bạn trượt (không ai mong muốn nhưng nó vẫn luôn xảy ra với nhiều người, trong đó từng cả tôi), bạn sẽ phải thi lại và thời gian chờ giữa hai lần thi là 10 ngày. Bạn nên đọc kỹ bảng chấm để biết mình từng mắc lỗi gì và học lại để loại bỏ các lỗi đó (đặc biệt là các lỗi lớn);
  • Nếu bạn đỗ (quá tuyệt), examiner sẽ chúc mừng bạn (nhưng vẫn cho bạn biết bạn mắc phải những lỗi gì để nên tránh khi lái xe trong tương lai), thu hồi bằng lái xe tạm thời của bạn, và trao cho bạn chứng chỉ thi đỗ kỳ sát hạch (với tên bạn và số bằng lái xe), và từ đây bạn được lái xe chính thức mà không cần có instructor. Bằng lái chính thức (Full driving license) sẽ được tự động gửi tới nhà bạn (địa chỉ mà bạn đăng ký trong bằng lái) trong vòng 3 tuần lễ
Lần đầu khi nghe về cách thức thi lái xe như vậy, tôi từng nghĩ nó quá dễ (so với kiểu thi lái xe chip trên sân tập ở Việt Nam) vì cho rằng lái trên đường trong điều kiện giao thông nghiêm chỉnh trật tự như ở đây thì quá dễ. Nhưng khi tham gia mới thấy không hề dễ và đúng là thi sát hạch lái xe ở Anh thuộc loại khó khăn nhất (nhưng cũng rất rõ ràng và công bằng). Bạn sẽ cần phải lái xe:

  • Một cách tự tin, an toàn và đúng luật (mà không có lỗi lớn và không vượt quá 15 lỗi nhỏ – no one can drive without faults);
  • Không gây cản trở giao thông, thành thạo các thao tác với xe
moving20off20safely


Một tình huống gây lỗi lớn (Major fault) khi thi lái xe: bạn xuất phát từ lề đường mà không quan sát điểm mù, thản nhiên cho xe chạy mà không biết có xe đang từ phía sau lao đến. Tình huống này examiner sẽ đạp phanh xe và bạn sẽ trượt (Ảnh: https://www.safedrivingforlife.info)
Với hai nguyên tắc căn bản nêu trên, bạn sẽ bị trượt nếu bị vướng vào các lỗi (lỗi nghiêm trọng):

  • Lái xe sai tốc độ quy định: hoặc là quá nhanh (ví dụ như đường quy định tốc độ tối đa 50 mph – 80 km/h, mà bạn lái xe tới 60 mph thì là quá nhanh – sẽ ăn đòn), hoặc là quá chậm (ví dụ đường quy định 40 mph mà bạn chỉ đi có 25 mph thì sẽ là quá chậm). Đừng tưởng chậm là an toàn vì chậm sẽ gây ùn tắc giao thông hoặc cản trở người phía sau. Quy tắc: đi đúng tốc độ quy định trên đường (bạn cần thuộc tốc độ chuẩn và quan sát đường để biết tốc độ đi trên đường – ví dụ như đi đường nhỏ trong khu dân cư đông thì phần lớn tốc độ chỉ là 20 mph). Có một số examiner khá tốt bụng, khi thấy bạn đi sai tốc độ (đi chưa lâu và chưa quá nghiêm trọng) có thể nhắc khéo bạn bằng câu hỏi: What is speed limit of this road?
  • Không chịu quan sát: khi khởi động xe bạn không chịu quay đầu quan sát các điểm mù, hay khi chuyển làn đường, khi rẽ, khi giảm tốc độ, khi dừng xe,.. mà không quan sát kỹ gương xe thì hầu như bạn sẽ bị đánh lỗi lớn (major fault) và sẽ trượt. Hay khi bạn rẽ ra đường lớn từ đường nhỏ, mà vội vàng để xe đi phía sau đuôi bạn phải đột ngột giảm tốc độ (thậm chí bóp còi) thì là lỗi lớn của tội không chịu quan sát.
  • Không nhường đường: cái này chắc chắn chết vì nhường là quy tắc đầu tiên cần nhớ. Bạn cần nhường đường đúng theo các quy định chuẩn của luật giao thông (ví dụ như nhường đường khi đi từ đường nhỏ ra đường chính, khi đi vào roundabout, nhường đường cho người đi bộ khi gặp pedestrian crossing, nhường đường cho phương tiện khi rẽ phải…).
  • Không biết sử dụng roundabout: roundabout là kiểu nút giao thông mà người Anh có vẻ rất thích và hầu như bất kỳ ai thi lái xe cũng đều gặp phải. Quy tắc chung: nhường đường cho phương tiện đang đi đến (từ bên phải), sử dụng xi nhan đúng khi vào và ra khỏi roundabout (tham khảo). Hay video này có thể hướng dẫn bạn cách đi qua roundabout (ở Anh) như thế nào.
  • Dừng, đỗ xe sai nơi quy định: trong quá trình thi sát hạch, examiner rất thường xuyên yêu cầu bạn dừng xe tại một nơi an toàn nhất để quan sát việc bạn dừng đỗ xe đúng quy cách. Bạn sẽ cần dừng lại bên lề đường (tại vị trí được phép dừng và cách lề đường với khoảng cách hợp lý) kèm theo việc quan sát kỹ phía sau, lề đường, ra dấu xi nhan. Bạn mà dừng xe tại cổng nhà người khác là sai luật, hay dừng xe vào vệ đường cấm dừng xe là lỗi lớn. Sau đó examiner có thể yêu cầu bạn thực hiện các yêu cầu (ví dụ ra instruction về independent driving hay làm các thao tác maneuver,..) hoặc bảo bạn đi tiếp khi an toàn để xem bạn xuất phát ra sao (lúc đó nếu bạn xuất phát sai quy cách cũng sẽ bị đánh lỗi lớn).
  • Không biết nhường đường cho các xe ưu tiên khi gặp (có tình huống đường đông, examiner thậm chí có thể hướng dẫn bạn phi xe lên vỉa hè để nhường cho xe ưu tiên).
  • Không biết thực hiện các thao tác maneuver: không thể đỗ xe song song, không biết quay xe (3-point turn)
  • Không giữ đúng khoảng cách với các xe xung quanh (trước mặt, hai bên) – lỗi không an toàn;
  • Liên tục để chết máy gây cản trở giao thông (chết máy 1-2 lần không phải vấn đề gì, hãy bình tĩnh ngay lập tức khởi động lại máy và tiếp tục đi, đừng để các xe phía sau đợi lâu và bóp còi thúc giục)
  • …vv.. còn gì nữa?
Chi tiết về các lỗi lớn (hay nguy hiểm) mà bạn cần tránh có thể tham khảo tại đây. Có một điều thú vị mà người ta rút ra từ data của các kỳ thi sát hạch: người càng thông minh, càng có bằng cấp cao lại có xác suất trượt kỳ thi sát hạch lái xe (ở Anh) nhiều hơn. Người giữ kỷ lục trượt thi lái nhanh nhất là Craig Barraza ở Aberdeenshire chỉ 5 giây sau khi xuất phát vì lao thẳng vào làn đường ngược chiều (bên phải), trong khi Christian Whiteley-Mason (ở Barnsley, South Yorkshire) giữ kỷ lục về kiên trì this au khi phải mất tới 25 năm (từ 1992) để có được bằng lái xe vào năm 2017 sau khi trải qua 33 lần thi (và 14 instructor khác nhau), tiêu tốn hơn £10,000 cho việc học lái xe.

response20to20traffic20lights


Lái xe lao qua vạch dừng khi đèn đỏ vừa chuyển qua cũng là một lỗi lớn khiến bạn trượt (Ảnh: Safe Driving For Life | produced in partnership with DVSA (https://www.safedrivingforlife.info/))
Bạn cũng nên chú ý rằng lỗi nhỏ cũng có thể biến thành lớn khi mà bạn lặp đi lặp lại lỗi đó nhiều lần (ví dụ như xe liên tục chết máy tới 4-5 lần thì examiner có thể quy cho bạn chưa thành thạo về xe và chưa xứng đáng cấp bằng), và ngược lại, cũng có khi lỗi lớn lại có thể được xem xét thành lỗi nhỏ tùy theo hành xử của bạn trọng toàn bộ bài thi. Ví dụ, lỗi không quan sát gương chiếu hậu khi giảm tốc độ dể dừng xe có thể bị coi là lỗi lớn khi bạn đang đi xe giữa đường, và bạn giảm tốc mà không quan sát gương chiếu hậu để biết rằng phía sau bạn đang có xe chạy khá gần. Nhưng có tình huống examiner có thể cân nhắc đánh giá thành minor fault khi cả bài thi của bạn khá tốt (kể cả các hành vi) khi xe phía sau đi cách bạn cũng khá xa và không ảnh hưởng gì tới giao thông. Đây là kiểu các lỗi thuộc dạng “critical fault” mà việc quy nó vào minor hay major là 50/50. Bạn cũng hãy nhớ rằng nếu examiner phải thò tay (hay chân) vào xe có nghĩa là bạn đã mắc lỗi lớn và sẽ trượt (ví dụ như examiner thò tay đẩy tay lái, hay thò chân đạp phanh xe).

rule-151-do-not-block-access-to-a-side-road_orig
Một tình huống nhạy cảm có thể khiến bạn trượt bài thi nếu dừng xe sai vị trí trên đường giao thông nối dài. Hãy tưởng tượng nếu bạn lái xe màu xanh (ở cuối hàng) và đang phải tạm dừng trên đường vì một ùn ứ. Vị trí ở trong hình là chuẩn xác, nhưng nếu bạn cố lái xe thêm một chút gây cản chở các xe ở làn đối diện đang muốn rẽ phải vào đường cắt ngang, bạn sẽ có nguy cơ bị đánh lỗi lớn. Ảnh: https://www.highwaycodeuk.co.uk
Rất nhiều người lái xe thành thục khi học (như trường hợp bản thân tôi, khi học lái instructor thậm chí khuyên đừng phí tiền học thêm nhiều giờ nữa) nhưng trượt vì bị vấn đề tâm lý. Mỗi lần vào thi đều cảm thấy rất hồi hộp và gây ra những lỗi rất ngớ ngẩn. Và tâm lý này sẽ càng lớn khi bị trượt vài lần, và cách đỗ được phải là giải tỏa được tâm lý căng thẳng này. The Privilege DriveXpert (trong kết quả công bố về tỉ lệ trượt cao hơn ở những người có trình độ cao) lý giải rằng những người càng có trình độ cao, càng dễ có tâm lý hồi hộp và dẫn đến xác suất trượt thi sát hạch cao hơn. Tâm lý này xuất phát từ việc họ coi bài thi sát hạch là một điều gì đó rất nghiêm túc và nếu trượt họ sẽ rất xấu hổ ngại ngùng với mọi người.

Thay lời kết, lái xe (mà cụ thể trong bài này là lái ô tô) là việc không còn là điều mới mẻ (nhất là ở các nước phát triển). Bạn có nhu cầu lái xe, hãy học lái xe (để có thể lái xe một cách an toàn, đúng luật) và thi bằng lái xe. Bằng lái xe của Anh được coi là khó kiếm nhất nhưng cũng rất có giá trị để có thể lái xe khắp nơi trên thế giới. Hi vọng bài viết này cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quát nhất về các quy tắc lái xe chung ở Anh và nguyên tắc chung để có thể có bằng lái xe. Chúc bạn lái xe an toàn (an toàn của chính bản thân và gia đình bạn, an toàn cho những người xung quanh)!
Ngày xưa tôi thi thực hành tới lần thứ 4 mới pass, tốn mớ tiền. Trượt lần đầu tiên thì đúng kiểu như trời sập, buồn cả tuần…xong tới lần 3 lần 4 thì chỉ thấy hơi tiếc tiền :angry: toàn những lỗi rất giời ơi. Có lần, thằng giám thị dụ mình đi vào đường 1 chiều bé tí, cuối đường là một cái ngã ba, xong tới ngã ba nó bảo mình rẽ phải…hoàn thành xong bài thi chắc mẩm quả này đỗ rồi, cuối cùng nó bảo “mày mắc lỗi, vì cái đoạn đó lúc chờ để rẽ phải mày k nép xe sát vào bên phải, k chừa chỗ cho xe đợi rẽ trái…cmn…cái đường 1 chiều bé tí rộng hơn cái thân xe có chút, éo hiểu nép là nép thế nào nữa, nó bảo…nhỡ ai đó đi xe đạp muốn rẽ trái thì sao” thôi vậy thì tao cũng lạy mày!

Đc cái thi lý thuyết thì dễ, ko hề đánh đố, k mẹo, rất thực tế. Đỗ ngay lần đầu tiên.

Lái xe ở Anh thì gây lú nhất là ra-vào spiral roundabout (bùng binh có 6 7 8 lối ra/vào), và lái xe ở london…siêu xì chét :burn_joss_stick:
 

Thread statistics

Created
august_star,
Last reply from
I.T,
Replies
302
Views
59,143
Back
Top