chung081994
Senior Member
Các công cụ phái sinh là các chứng khoán hoặc hợp đồng có thể giao dịch thu được giá trị từ một tài sản cơ bản. Đối với phái sinh tiền điện tử, trong hầu hết các trường hợp, tài sản cơ bản là Bitcoin (BTC) hoặc các đồng top altcoin khác. Nói chung, các công cụ phái sinh là các công cụ tài chính phức tạp, thường có rủi ro cao.
Các công cụ phái sinh truyền thống
Trong khi các thị trường truyền thống đã sử dụng các hình thức phái sinh khác nhau trong hàng nghìn năm, thì các hình thức hiện đại của nó có thể bắt nguồn từ những năm 1970 và 80, khi Chicago Mercantile Exchange và Chicago Board of Trade giới thiệu hợp đồng tương lai.
Các loại phái sinh phổ biến nhất bao gồm hợp đồng tương lai (futures), hợp đồng kỳ hạn (forwards) và quyền chọn (options), dựa trên nhiều loại tài sản khác nhau, bao gồm cổ phiếu, tiền tệ, trái phiếu và hàng hóa. Với số lượng các công cụ phái sinh hiện có, quy mô của thị trường rất khó xác định, với ước tính từ hàng nghìn tỷ đến hơn một triệu tỷ đô la.
Hợp đồng tương lai Bitcoin là gì?
Trong số các sản phẩm phái sinh tiền điện tử, hợp đồng tương lai Bitcoin là hợp đồng đầu tiên trở thành xu hướng chủ đạo và vẫn được giao dịch nhiều nhất về khối lượng. Hợp đồng tương lai BTC đã được giao dịch trên các nền tảng nhỏ hơn vào đầu năm 2012, nhưng phải đến năm 2014, nhu cầu ngày càng tăng đã thúc đẩy các sàn giao dịch lớn, cụ thể là CME Group Inc và Cboe Global Markets Inc, làm theo.
Ngày nay, hợp đồng tương lai Bitcoin là một trong những công cụ được giao dịch phổ biến nhất trong lĩnh vực, với các sàn giao dịch hàng đầu như OKEx ghi nhận khối lượng hàng tỷ đô la mỗi ngày.
Khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai BTC mỗi ngày – Nguồn: Skew
Hợp đồng tương lai Bitcoin là gì?
Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận giữa hai bên - thường là hai người dùng trên một sàn giao dịch - để mua bán một tài sản cơ bản (trong trường hợp này là BTC) với mức giá đã thỏa thuận (giá kỳ hạn), vào một ngày nhất định trong tương lai.
Mặc dù các chi tiết cụ thể hơn có thể khác nhau giữa các sàn giao dịch, nhưng tiền đề cơ bản đằng sau các hợp đồng tương lai vẫn không đổi - hai bên đồng ý chốt giá của tài sản cơ bản cho một giao dịch trong tương lai.
Để thuận tiện, hầu hết các sàn giao dịch không yêu cầu chủ sở hữu hợp đồng tương lai nhận tài sản cơ bản thực tế (chẳng hạn như thùng dầu hoặc vàng miếng) sau khi hợp đồng hết hạn và thay vào đó hỗ trợ thanh toán bằng tiền mặt.
Tuy nhiên, các hợp đồng tương lai Bitcoin được thanh toán vật lý, chẳng hạn như các hợp đồng được cung cấp bởi Bakkt của Intercontinental Exchange, đang ngày càng trở nên phổ biến, vì Bitcoin thực tế có thể được chuyển tương đối dễ dàng hơn so với hầu hết các loại hàng hóa.
Hợp đồng tương lai Bitcoin hoạt động như thế nào?
Hãy cùng tìm hiểu về giao dịch hợp đồng tương lai BTC trên thị trường hợp đồng tương lai hàng tuần của OKEx. Trước hết, thị trường hợp đồng tương lai hàng tuần có nghĩa là người nắm giữ hợp đồng đang đặt cược vào giá Bitcoin trong thời gian một tuần - OKEx cũng cung cấp các khoảng thời gian hai tuần, một quý và hai quý cho hợp đồng tương lai.
Vì vậy, nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 10.000 đô la hôm nay và Adam tin rằng giá sẽ cao hơn vào tuần tới, anh ta có thể mở một vị thế long position với tối thiểu một hợp đồng (mỗi hợp đồng đại diện cho 100 đô la bằng BTC) trên thị trường hợp đồng tương lai hàng tuần của OKEx.
Khi ai đó mua Bitcoin và giữ nó (go long), họ đang tính đến việc giá sẽ cao hơn, nhưng không thể thu lợi nếu giá giảm. Shorting, hay bán một tài sản ngay hôm nay với dự đoán nó sẽ giảm giá vào ngày mai, là cách các nhà giao dịch thu lợi nhuận từ các đợt giảm giá.
Đối với ví dụ này, chúng ta sẽ giả sử Adam mở 100 hợp đồng dài (long contract) (100 x $100 = $10.000), đại diện cho cam kết mua 1 BTC của anh ta vào ngày thanh toán tuần tới (8 a.m UTC vào Thứ Sáu hàng tuần trên OKEx) với mức giá đó - 10.000 đô la.
Chúng ta có một anh bạn khác, Robbie, anh ta tin rằng giá Bitcoin sẽ thấp hơn 10.000 đô la vào tuần tới và muốn go short. Robbie cam kết bán 100 hợp đồng hay 1 BTC vào ngày thanh toán tuần tới với giá thỏa thuận là 10.000 đô la.
Adam và Robbie được sàn giao dịch khớp lệnh và hai bên ký kết hợp đồng tương lai: Adam cam kết mua 1 BTC với giá 10.000 đô la và Robbie cam kết bán 1 BTC với giá 10.000 đô la khi hợp đồng hết hạn.
Giá Bitcoin một tuần sau vào ngày thanh toán sẽ xác định xem hai trader này ai lãi, ai lỗ.
Một tuần trôi qua và Bitcoin đang giao dịch ở mức 15.000 đô la. Điều này có nghĩa là Adam, người đã đồng ý mua 1 BTC với giá 10.000 đô la, lợi nhuận trên hợp đồng của anh ta, đạt được 5.000 đô la. Adam, theo thỏa thuận, chỉ cần trả 10.000 đô la cho 1 BTC, anh có thể bán ngay lập tức với giá trị thị trường hiện tại là 15.000 đô la.
Ngược lại, Robbie mất 5.000 đô la vì anh ta phải bán 1 BTC của mình với giá thỏa thuận là 10.000 đô la, trong khi hiện tại trị giá 15.000 đô la.
Tùy thuộc vào việc Adam và Robbie sử dụng USDT Margined Futures hay Coin Margined Futures, OKEx sẽ thanh toán hợp đồng bằng stablecoin Tether (USDT) hay BTC, ghi vào tài khoản của Adam hoặc Robbie với khoản lãi hoặc lỗ đã thực hiện.
Vì hợp đồng tương lai phản ánh kỳ vọng của những người tham gia thị trường, các chỉ số như Tỷ lệ Long/Short BTC có thể cung cấp cái nhìn sơ nét về tâm lý chung. Tỷ lệ Long/Short BTC, so sánh tổng số người dùng có vị thế long với những người có vị thế short, trong cả hợp đồng tương lai và hoán đổi vĩnh viễn.
Tỷ lệ Long/Short BTC. Nguồn: OKEx.com
Khi tỷ lệ này bằng một, điều đó có nghĩa là số lượng người nắm giữ vị thế long và short bằng nhau (tâm lý thị trường là trung lập). Tỷ lệ cao hơn một (nhiều long hơn so với short) cho thấy tâm lý thị trường tăng giá trong khi tỷ lệ dưới một (nhiều short hơn so với long) cho thấy kỳ vọng thị trường giảm.
Tại sao trader lại muốn mua bán BTC qua hợp đồng tương lai?
Tại sao một người lại tham gia vào hợp đồng tương lai để mua hoặc bán Bitcoin thay vì giao dịch BTC trực tiếp trên thị trường giao ngay (spot market)? Nói chung, hai câu trả lời chính là quản lý rủi ro và đầu cơ.
Quản lý rủi ro
Các hợp đồng tương lai từ lâu đã được sử dụng bởi những người nông dân để tìm cách giảm thiểu rủi ro và quản lý dòng tiền của mình bằng cách đảm bảo họ có thể nhận được cam kết cho sản phẩm của mình trước thời hạn, với mức giá được thu xếp trước. Vì nông sản có thể mất thời gian chuẩn bị, nên người nông dân muốn tránh biến động giá cả thị trường và những bất ổn trong tương lai là điều dễ hiểu.
Sự biến động và thay đổi giá của Bitcoin cũng đòi hỏi phải quản lý rủi ro tích cực, đặc biệt là đối với những người dựa vào tài sản kỹ thuật số để có thu nhập thường xuyên, chẳng hạn như những miner Bitcoin.
Thu nhập của miner phụ thuộc vào giá Bitcoin và chi phí hàng tháng của họ. Trong khi giá Bitcoin thì có thể dao động dữ dội hàng ngày, còn chi phí phần lớn vẫn cố định, gây khó khăn cho việc dự báo thu nhập một cách chắc chắn.
Hơn nữa, sự cạnh tranh ngày càng tăng trong lĩnh vực mining dẫn đến những thách thức mới không liên quan đến giá cả, chẳng hạn như dư thừa phần cứng do độ khó ngày càng tăng. Cách duy nhất để các miner tiếp tục hoạt động trong môi trường như vậy với rủi ro thấp nhất là phòng ngừa rủi ro bằng các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai.
Đầu cơ
Tuy nhiên, quản lý rủi ro hoặc phòng ngừa rủi ro khác với đầu cơ, đây cũng là một trong những động lực chính đằng sau hợp đồng tương lai Bitcoin. Vì các trader và nhà đầu cơ nhằm mục đích thu lợi từ sự biến động giá theo cả hai hướng (lên hoặc xuống), họ cần khả năng đặt cược theo từng cách – long hoặc short.
Hợp đồng tương lai mang lại cho những người bi quan một con đường để tác động đến tâm lý thị trường, một hiện tượng được Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco thảo luận chi tiết trong nghiên cứu của họ có tiêu đề Giao dịch Hợp đồng Tương lai Thay đổi Giá Bitcoin như thế nào.
Cuối cùng, hợp đồng tương lai Bitcoin phổ biến vì chúng cho phép sử dụng đòn bẩy, nơi các trader có thể mở các vị thế lớn hơn số tiền họ có, miễn là họ duy trì tỷ lệ ký quỹ (margin) chấp nhận được - do sàn giao dịch xác định. Việc sử dụng đòn bẩy không làm thay đổi bất kỳ điều kiện nào liên quan đến công cụ phái sinh và chỉ nhằm mục đích khuếch đại rủi ro và tiền thưởng.
Khi thị trường tăng giá, các hợp đồng tương lai tăng giá trị và có thể bán với giá cao hơn giá giao ngay (spot price) và ngược lại. Sự cách biệt này, hay còn gọi là basis, là một chỉ báo tốt khác để đánh giá tâm lý thị trường.
BTC Basis. Nguồn: OKEx.com
Khi basis dương (thị trường tăng), có nghĩa là giá hợp đồng tương lai cao hơn giá giao ngay thực tế. Khi basis âm (thị trường giảm), nó cho biết giá hợp đồng tương lai thấp hơn giá giao ngay.
