Anh Ba Ngọc Sơn
Đã tốn tiền
Các video này xuất hiện khắp các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc.
Một số là sản phẩm tuyên truyền được sản xuất kỹ lưỡng từ phía Nga về hình ảnh những người đàn ông “cứng rắn”; một số khác lại giống như quảng cáo của các influencer (người có sức ảnh hưởng) về một kỳ nghỉ lao động. Những video khác là tập hợp các ảnh chụp màn hình do người dân bình thường sắp rời Trung Quốc đăng tải. Nhưng tất cả đều có một điểm chung: quảng bá lợi ích của việc trở thành lính đánh thuê Trung Quốc phục vụ cho Nga đi chiến đấu ở Ukraine.
Vào thứ Ba vừa rồi, Tổng thống Ukraine ông Volodymyr Zelensky thông báo rằng 2 công dân Trung Quốc đã bị bắt giữ tại khu vực Donetsk ở miền Đông và cáo buộc Moscow đang cố gắng lôi kéo Trung Quốc “trực tiếp hoặc gián tiếp” vào cuộc xung đột. Một ngày sau, ông cho biết 2 người này nằm trong số ít nhất 155 công dân Trung Quốc đang phục vụ trong lực lượng vũ trang Nga.
Trung Quốc khẳng định họ là bên trung lập trong cuộc xung đột mặc dù Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin là đồng minh công khai, với mối quan hệ “không giới hạn” giữa hai quốc gia.
Zelensky yêu cầu Bắc Kinh đưa ra lời giải thích, cáo buộc nước này đã làm ngơ trước việc Nga tuyển mộ công dân Trung Quốc. Nga được biết là đã sử dụng hoặc cố gắng tuyển mộ lính đánh thuê hoặc binh sĩ nước ngoài – bao gồm từ Triều Tiên, Syria và Libya trong cuộc chiến này. Ông cho biết Nga đang tuyển mộ các chiến binh Trung Quốc thông qua quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc như Douyin – phiên bản TikTok nội địa của Trung Quốc – và rằng Bắc Kinh biết rõ điều này.
Các video tuyển dụng của Nga trên mạng xã hội Trung Quốc có phụ đề tiếng Trung và cung cấp thông tin về cách đăng ký
Nhiều video tuyển dụng có thể dễ dàng tìm thấy trên mạng xã hội Trung Quốc. Tất cả đều nhấn mạnh về mức lương hấp dẫn, từ 60.000 đến 200.000 nhân dân tệ (tương đương 6.000 đến 21.000 bảng Anh - từ 200 đến 700 triệu VNĐ) như khoản tiền thưởng ký hợp đồng, cùng mức lương hàng tháng khoảng 18.000 nhân dân tệ (1.900 bảng Anh - tương đương 63 triệu VNĐ).
Một video thu hút hàng trăm nghìn lượt xem trên các nền tảng khác nhau có vẻ là quảng cáo tuyển mộ của Nga được lồng phụ đề tiếng Trung. Trong đó, những người đàn ông da trắng rời bỏ công việc thường ngày (ví dụ như nhân viên siêu thị) để ra chiến trường và lời kêu gọi: “Bạn có muốn thể hiện sức mạnh ở đây? Đây có phải là con đường bạn khao khát? Bạn là một người đàn ông mạnh mẽ, hãy giống họ!”
Một video nổi bật khác được đăng bởi một người tuyên bố đã được tuyển. “Do cuộc xung đột Nga – Ukraine đang tiếp diễn, tôi sẽ lên đường sau Tết” anh nói vào tháng 12, kèm theo ảnh chụp màn hình hướng dẫn cách đăng ký tham gia.
Trong một video khác, một influencer người Nga nói với hơn 300.000 người theo dõi bằng tiếng Quan Thoại, quảng bá lợi ích tài chính khi gia nhập quân đội Nga với tiền thưởng khi đăng ký và lương hàng tháng do chính phủ Nga và quân đội chi trả cùng với các phúc lợi về nhà ở, y tế và chăm sóc trẻ em.
“Được huấn luyện bởi các huấn luyện viên giàu kinh nghiệm, trang bị thiết bị chuyên dụng tốt nhất” cô nói. “Tại Moscow, bất kỳ ai dưới 60 tuổi đều có thể đăng ký, bất kể đã từng phục vụ quân đội nước ngoài hay chưa. Công dân Nga và nước ngoài đều có thể tự nguyện đăng ký”.
Có thể tìm thấy nhiều video tuyển dụng của Nga trên mạng xã hội Trung Quốc
Phản hồi từ người xem rất đa dạng, đặc biệt là với các bài đăng của những người Trung Quốc tuyên bố họ đã đăng ký. Một số hỏi cách tham gia, hoặc liệu việc không biết tiếng Nga có phải là trở ngại hay không. “Ở Sơn Tây có đội nào không? Tính tôi một suất. Tôi có hộ chiếu sẵn rồi, có thể đi bất cứ lúc nào” một người viết.
Nhiều người chú ý đến mức lương cao hơn nhiều so với thu nhập họ kiếm được ở Trung Quốc. Những bình luận như “đăng ký làm bia đỡ đạn” xuất hiện thường xuyên.
Ba tuần trước, nhà báo kiêm tác giả Trung Quốc Sái Tịnh (Chai Jing) đã phỏng vấn một công dân Trung Quốc gia nhập lực lượng Nga vào tháng 11 năm 2023 bằng cách bay sang Nga với thị thực du lịch.
Người lính này cho biết anh đang ở Bakhmut trong một “đội tấn công” gần tiền tuyến. Anh nói rằng “tiền cũng là một phần lý do” khiến anh gia nhập nhưng chủ yếu là vì anh chưa từng trải qua chiến tranh dù từng là quân nhân trong quân đội Trung Quốc.
Anh cho biết mình có thể gia nhập bất kỳ bên nào, nhưng phía Nga có nhiều người Trung Quốc hơn, có thể vì xin thị thực dễ hơn và vì họ cảm thấy Nga đang giúp Trung Quốc. Tuy nhiên, anh muốn cho người dân trong nước thấy thực tế “tàn khốc” như thế nào.
“Tôi nhận ra rằng một ngày nào đó mình có thể chết ở đây, nên tôi quyết định chia sẻ một số trải nghiệm thật, vì người Trung Quốc lâu rồi chưa từng trải qua chiến tranh” anh nói, đồng thời hy vọng Trung Quốc sẽ có vai trò ổn định và “tránh khơi mào hoặc tham gia chiến tranh”.
Tuần trước, Sái Tịnh đã phỏng vấn các binh sĩ Trung Quốc đứng về phía Ukraine, cho biết số lượng họ ít hơn nhiều so với phía Nga. Ukraine phủ nhận việc tuyển mộ lính đánh thuê nhưng cho phép tình nguyện viên nước ngoài gia nhập lực lượng vũ trang của mình.
Các phát ngôn từ quan chức Trung Quốc vào Thứ Tư cho thấy người dân tham gia là do tự nguyện dù giới chức Bắc Kinh khẳng định thông tin rằng số lượng lớn người Trung Quốc tham chiến là “hoàn toàn vô căn cứ”.
“Xin nhấn mạnh rằng chính phủ Trung Quốc luôn yêu cầu công dân Trung Quốc tránh xa các khu vực có xung đột vũ trang, không được tham gia bất kỳ hình thức nào của xung đột, đặc biệt là tránh tham gia các hoạt động quân sự của bất kỳ bên nào” người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lâm Kiến (Lin Jian) phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh.
Vào Thứ Năm, khi được hỏi về tuyên bố của ông Zelenskyy liên quan đến các chiến binh Trung Quốc, ông Lâm kêu gọi “các bên liên quan” “tránh đưa ra những phát ngôn vô trách nhiệm”.
Tuy nhiên, thực tế là các bài đăng tuyển mộ vẫn đang tồn tại trên mạng – và thậm chí tồn tại hàng tháng trời dù đã được chia sẻ hàng trăm nghìn lần – cho thấy ít nhất thì cũng chưa có một nỗ lực quyết liệt nào từ phía chính quyền để xử lý vấn đề này. Dù rằng mạng xã hội Trung Quốc vốn được kiểm soát và kiểm duyệt chặt chẽ, với tốc độ nhanh chóng và hiệu quả đối với các nội dung nhạy cảm hay mang tính chỉ trích.
Tổng hợp từ:
‘Do you want to show strength here?’: Russia’s ads recruiting Chinese mercenaries
More than 150 Chinese nationals are fighting for Russia in Ukraine, Volodymyr Zelenskyy has said, recruited via videos on social mediawww.theguardian.com
VIDEO:
