Như title, mình làm IT BA đã x năm giờ chuẩn bị chuyển sang role khác. Kinh nghiệm BA vẫn còn kha khá nên muốn lên chia sẻ cho ae được tí nào hay tí đó trước khi kinh nghiệm out date 
Chủ yếu support ae mới vào nghề muốn hiểu rõ hơn các thứ, chứ ae làm lâu thì bỏ qua ha. Lưu ý trong bài m nói về IT BA thôi nhé
Phần 1. Sơ lược về mình
1. Background
Mình học ngành MIS của 1 trường kinh tế VN, ở trường học 1 nửa là kinh tế nửa còn lại là SQL, Code C, C++, Cấu trúc dữ liệu giải thuật, Toán rời rạc,.. nói chung là các môn cơ bản của ngành CS. Đồ án tốt nghiệp là build con web app --> Nhiều khi cũng k biết như này có gọi là có base IT ko nữa code thì ko rành như ae dev nhưng các thứ basic thì hiểu. English thì bình bình vì toàn làm cty VN cũng k cần dùng nhiều
2. Kinh nghiệm làm việc
Domain mình đã từng làm thì linh tinh mỗi thứ 1 ít: Kế toán, Kiểm toán, kho vận, chuyển phát, crm, sale, chứng khoán, khách sạn dịch vụ..
Các công ty đã trải nghiệm: Start up nhỏ mới mở, Công ty VN lâu đời (cty gia đình), Công ty nhà nước, Ngân hàng :> h đang yên vị ở cty nhà nước.
Môi trường: OS, product, triển khai
Phần 2. Các câu hỏi mà m hay gặp khi lượn qua các group BA:
1. BA là gì? BA làm gì hàng ngày?
Câu này thực ra không nhiều người hỏi lắm, nhưng mình thấy quan trọng nên đưa vào
Có thể nói cùng tittle BA nhưng job mỗi cty có đặc thù riêng, đòi hỏi bộ skill hơi hơi khác nhau. Bạn nên nắm được cơ bản trước khi jump vào các vị trí này kẻo lại vỡ mộng :>
Theo trải nghiệm của m thường có 3 loại BA chính theo loại cty:
- BA triển khai (nhân viên triển khai): thường làm trong các công ty triển khai ERP, triển khai giải pháp bán hàng cho khách,.. Đầu công việc của BA sẽ cực đa dạng, thường bắt đầu bằng việc support sale làm proposal cho khách để kéo hợp đồng về cty (có thể phải làm hoặc không, Sale k rõ detail thì BA và dev thường bị lôi vào cùng). Sau khi kí dc hợp đồng thì các bác sẽ chạy qua lấy đề bài chi tiết của KH --> map với giải pháp cty đang cung cấp xem thừa thiếu miếng nào, nói chung là tìm cách để tối đa được phần mềm theo yêu cầu của khách. Điều này đòi hỏi bạn phải cực vững về giải pháp bạn đang triển khai. Song song với đó là việc lấy dữ liệu cũ (nếu làm erp) , xử lý để import lên hệ thống sẽ chạy. Tưởng tưởng khách muốn có dữ liệu từ đầu 2022 trở đi trên hệ thống, mà tận t10/2022 mới ký hợp đồng triển khai thì các tháng thiếu cần xử lý thủ công ròi. Ngoài ra còn cần làm các bước cài cắm setup cho hệ thống chạy ổn định đúng với yêu cầu của khách (vd kế toán chạy thông tư 133 hay 200 thì cài đặt khác nhau). Xong xuôi ae sẽ qua training cho khách cách dùng hệ thống, có khi phải xuống tận nơi, đi công tác cả tuần --> điều mình ghét và bỏ nghề triển khai. Nói thiệt là job này nó cũng ko BA lắm, bù lại mới vào mà theo thì sẽ tiếp cận và hiểu nghiệp vụ rất nhanh và sâu sát. Career path có thể lên làm tư vấn chuyên nghiệp. Các bên kiểm toán cũng rất cần vị trí kiểu này. AE trái ngành kế kiểm qua job này cực phù hợp vì tận dụng được kiến thức nghiệp vụ :> Thường làm việc với các C level --> học hỏi dc nhiều tư duy các bác C.
- BA outsource: thường làm trong công ty OS. Nhiệm vụ là lấy đề bài từ phía khách hàng, confirm với khách, sau đó làm thành tài liệu rồi transfer cho ae dev --> Cần mạnh các skill về docs, mô hình hóa, giao tiếp,... ở đây cái dở là nhiều khi ae chỉ làm cầu nối thôi, bởi vậy nhiều bên cho test rồi dev trực tiếp connect với khách là vì vậy ko cần tới BA luôn. Làm bên này yêu cầu phải giỏi ngoại ngữ chút, làm lâu thì cũng nên góp gì đó thành tài sản cá nhân ví dụ như các kiến thức domain chẳng hạn. Được cái quy trình chuẩn chỉnh học hành bài bản, OS thì sẽ được tiếp cận đa dạng domain tha hồ trải nghiệm nhưng ko sâu như product được.
- BA product: như tên, các bác join vào làm BA cho 1 product nào đó. Mình thấy xu hướng hiện nay sẽ là PO kiêm BA có khi kiêm UX chỗ này luôn. Có 2 TH chính mình hay gặp. TH1 là các bạn chỉ nghe yêu cầu từ phía khách hàng (thường là sếp của các bạn) hoặc thậm chí k có tí yêu cầu nào cả, chỉ bâng quơ mấy câu kiểu "Anh cần thêm cái tính năng X trên con web nhà mình") Lúc này cần đi research, tìm hiểu xem tính năng X đó nên làm như nào, triển khai như nào cho hợp lý, demo sơ sơ mockup rồi đề xuất lại cho sếp --> Thiên về PO nhiều hơn. Cần nghĩ ra tính năng, hiểu về nghiệp vụ kĩ càng. TH2 là có khách hàng và đề bài tương đối clear, lúc đó thì khá giống BA OS rồi. Với BA product docs không phải là tất cả, nghiệp vụ đổi liên tục nên quá focus vào tài liệu sẽ mất thời gian. Để tiến xa khi làm product mình đánh giá cao các bạn hiểu nghiệp vụ và có tư duy của PO. Domain tốt có thể nhày việc theo ngành dọc, tức là nhảy cùng domain khác cty, ví dụ từ GHTK --> GHN --> VNPost, được trọng dụng hơn là nhảy linh tinh các domain
2. Có thể chuyển từ ngành XYZ qua IT BA không? Trái nghành có nên theo BA không?
==> Quan trọng nhất với BA là nắm nghiệp vụ vững, giải thích được gãy gọn cho dev cần làm gì, vì sao phải làm điều đó, đưua được lộ trình rõ ràng phase này làm A phase kia làm B để team follow theo (team có PO thì PO care chỗ này)
Quan trọng nữa là giao tiếp phải cực cực tốt với nhiều bên cả KH và team nội bộ, và hạn chế đổi requirement thôi, nhất là BA os. Đổi thì phải có lý do hợp lý. Chứ lấy đề bài về dev chán chê rồi lại thêm lại bớt, thì điều này thể hiện bạn là 1 BA còn non --> ae dev + test sẽ k tin bạn lắm, value của bạn trong team sẽ giảm nhiều :> Với khách bên ngoài thì m làm cho nhà nước mới thấy nhiều bên củ chuối, k chịu hợp tác. Luc này mà k cứng + bản lĩnh thì dự án k bao h trôi được. Cứng + bản lĩnh thì hoàn toàn là kĩ năng mềm rồi :>
Dài quá, sơ sơ vậy. Ae hỏi gì thì post xem m có giúp được k nhé :>
Chủ yếu support ae mới vào nghề muốn hiểu rõ hơn các thứ, chứ ae làm lâu thì bỏ qua ha. Lưu ý trong bài m nói về IT BA thôi nhéPhần 1. Sơ lược về mình
1. Background
Mình học ngành MIS của 1 trường kinh tế VN, ở trường học 1 nửa là kinh tế nửa còn lại là SQL, Code C, C++, Cấu trúc dữ liệu giải thuật, Toán rời rạc,.. nói chung là các môn cơ bản của ngành CS. Đồ án tốt nghiệp là build con web app --> Nhiều khi cũng k biết như này có gọi là có base IT ko nữa
code thì ko rành như ae dev nhưng các thứ basic thì hiểu. English thì bình bình vì toàn làm cty VN cũng k cần dùng nhiều2. Kinh nghiệm làm việc
Domain mình đã từng làm thì linh tinh mỗi thứ 1 ít: Kế toán, Kiểm toán, kho vận, chuyển phát, crm, sale, chứng khoán, khách sạn dịch vụ..
Các công ty đã trải nghiệm: Start up nhỏ mới mở, Công ty VN lâu đời (cty gia đình), Công ty nhà nước, Ngân hàng :> h đang yên vị ở cty nhà nước.
Môi trường: OS, product, triển khai
Phần 2. Các câu hỏi mà m hay gặp khi lượn qua các group BA:
1. BA là gì? BA làm gì hàng ngày?
Câu này thực ra không nhiều người hỏi lắm, nhưng mình thấy quan trọng nên đưa vào
Có thể nói cùng tittle BA nhưng job mỗi cty có đặc thù riêng, đòi hỏi bộ skill hơi hơi khác nhau. Bạn nên nắm được cơ bản trước khi jump vào các vị trí này kẻo lại vỡ mộng :>
Theo trải nghiệm của m thường có 3 loại BA chính theo loại cty:
- BA triển khai (nhân viên triển khai): thường làm trong các công ty triển khai ERP, triển khai giải pháp bán hàng cho khách,.. Đầu công việc của BA sẽ cực đa dạng, thường bắt đầu bằng việc support sale làm proposal cho khách để kéo hợp đồng về cty (có thể phải làm hoặc không, Sale k rõ detail thì BA và dev thường bị lôi vào cùng). Sau khi kí dc hợp đồng thì các bác sẽ chạy qua lấy đề bài chi tiết của KH --> map với giải pháp cty đang cung cấp xem thừa thiếu miếng nào, nói chung là tìm cách để tối đa được phần mềm theo yêu cầu của khách. Điều này đòi hỏi bạn phải cực vững về giải pháp bạn đang triển khai. Song song với đó là việc lấy dữ liệu cũ (nếu làm erp) , xử lý để import lên hệ thống sẽ chạy. Tưởng tưởng khách muốn có dữ liệu từ đầu 2022 trở đi trên hệ thống, mà tận t10/2022 mới ký hợp đồng triển khai thì các tháng thiếu cần xử lý thủ công ròi. Ngoài ra còn cần làm các bước cài cắm setup cho hệ thống chạy ổn định đúng với yêu cầu của khách (vd kế toán chạy thông tư 133 hay 200 thì cài đặt khác nhau). Xong xuôi ae sẽ qua training cho khách cách dùng hệ thống, có khi phải xuống tận nơi, đi công tác cả tuần --> điều mình ghét và bỏ nghề triển khai. Nói thiệt là job này nó cũng ko BA lắm, bù lại mới vào mà theo thì sẽ tiếp cận và hiểu nghiệp vụ rất nhanh và sâu sát. Career path có thể lên làm tư vấn chuyên nghiệp. Các bên kiểm toán cũng rất cần vị trí kiểu này. AE trái ngành kế kiểm qua job này cực phù hợp vì tận dụng được kiến thức nghiệp vụ :> Thường làm việc với các C level --> học hỏi dc nhiều tư duy các bác C.
- BA outsource: thường làm trong công ty OS. Nhiệm vụ là lấy đề bài từ phía khách hàng, confirm với khách, sau đó làm thành tài liệu rồi transfer cho ae dev --> Cần mạnh các skill về docs, mô hình hóa, giao tiếp,... ở đây cái dở là nhiều khi ae chỉ làm cầu nối thôi, bởi vậy nhiều bên cho test rồi dev trực tiếp connect với khách là vì vậy ko cần tới BA luôn. Làm bên này yêu cầu phải giỏi ngoại ngữ chút, làm lâu thì cũng nên góp gì đó thành tài sản cá nhân ví dụ như các kiến thức domain chẳng hạn. Được cái quy trình chuẩn chỉnh học hành bài bản, OS thì sẽ được tiếp cận đa dạng domain tha hồ trải nghiệm nhưng ko sâu như product được.
- BA product: như tên, các bác join vào làm BA cho 1 product nào đó. Mình thấy xu hướng hiện nay sẽ là PO kiêm BA có khi kiêm UX chỗ này luôn. Có 2 TH chính mình hay gặp. TH1 là các bạn chỉ nghe yêu cầu từ phía khách hàng (thường là sếp của các bạn) hoặc thậm chí k có tí yêu cầu nào cả, chỉ bâng quơ mấy câu kiểu "Anh cần thêm cái tính năng X trên con web nhà mình"
) Lúc này cần đi research, tìm hiểu xem tính năng X đó nên làm như nào, triển khai như nào cho hợp lý, demo sơ sơ mockup rồi đề xuất lại cho sếp --> Thiên về PO nhiều hơn. Cần nghĩ ra tính năng, hiểu về nghiệp vụ kĩ càng. TH2 là có khách hàng và đề bài tương đối clear, lúc đó thì khá giống BA OS rồi. Với BA product docs không phải là tất cả, nghiệp vụ đổi liên tục nên quá focus vào tài liệu sẽ mất thời gian. Để tiến xa khi làm product mình đánh giá cao các bạn hiểu nghiệp vụ và có tư duy của PO. Domain tốt có thể nhày việc theo ngành dọc, tức là nhảy cùng domain khác cty, ví dụ từ GHTK --> GHN --> VNPost, được trọng dụng hơn là nhảy linh tinh các domain2. Có thể chuyển từ ngành XYZ qua IT BA không? Trái nghành có nên theo BA không?
==> Quan trọng nhất với BA là nắm nghiệp vụ vững, giải thích được gãy gọn cho dev cần làm gì, vì sao phải làm điều đó, đưua được lộ trình rõ ràng phase này làm A phase kia làm B để team follow theo (team có PO thì PO care chỗ này)
Quan trọng nữa là giao tiếp phải cực cực tốt với nhiều bên cả KH và team nội bộ, và hạn chế đổi requirement thôi, nhất là BA os. Đổi thì phải có lý do hợp lý. Chứ lấy đề bài về dev chán chê rồi lại thêm lại bớt, thì điều này thể hiện bạn là 1 BA còn non --> ae dev + test sẽ k tin bạn lắm, value của bạn trong team sẽ giảm nhiều :> Với khách bên ngoài thì m làm cho nhà nước mới thấy nhiều bên củ chuối, k chịu hợp tác. Luc này mà k cứng + bản lĩnh thì dự án k bao h trôi được. Cứng + bản lĩnh thì hoàn toàn là kĩ năng mềm rồi :>
- Nhiều case chuyển ngành BA thành công lương cao mình biết đều là do có domain trước đó rồi chuyển qua, có khi nhảy phát là 20- 30-40 cũng có. Hồi làm bank và chứng khoán, nhiều bạn ban đầu là dân chứng, đưa đề bài cho bọn mình làm product, sau đó tháy hợp nên move qua BA luôn, và làm rất tốt , làm BA đến tận giờ. BA lead chỗ mình hiện tại cũng k base IT gì cả nhưng tốt excel và nghiệp vụ cực đỉnh, vẫn lead ae như thường.
- Bởi vậy, nếu ae nhắm đáp ứng dc các cái đó thì BA thẳng tiến k cần lo gì đâu :> Kiến thức IT cho IT BA mỗi cty 1 khác. có cty m làm thì BA phải define được API structure, map được FE -API . Có công ty cần tốt excel, sql là được rồi. À basic về phần mềm thì vẫn nên có chứ mù tịt quá thì không được đâu
Dài quá, sơ sơ vậy. Ae hỏi gì thì post xem m có giúp được k nhé :>
Last edited:
