okmen
Senior Member
XemTrong năm nay, tỉ phú Phạm Nhật Vượng 2 lần chính thức cam kết sẽ tài trợ cho VinFast đến khi "hết tiền mới thôi". Một lần là ở đại hội cổ đông của Vingroup hồi tháng 4 và một lần là trả lời phỏng vấn Bloomberg hồi tháng 6 khi VinFast tròn 5 tuổi. "VinFast là sứ mệnh, danh dự và tương lai của Vingroup nên chúng tôi không bao giờ buông", ông Vượng khẳng định.
Khi chúng tôi thực hiện bài viết này, thông tin tỉ phú Phạm Nhật Vượng đã tài trợ cho VinFast hơn 3.300 tỉ đồng trong 6 tháng đầu năm 2024 được nhiều báo đăng tải. Trước đó, đầu năm 2023, ông Vượng đã tặng VinFast 1 tỉ USD, tương đương 25.000 tỉ đồng, Vingroup tài trợ không hoàn lại 500 triệu USD đồng thời cho vay 1 tỉ USD trong thời hạn 5 năm. Đến cuối năm 2023, Chủ tịch Phạm Nhật Vượng tặng tiếp công ty sản xuất pin có quy mô vốn 6.500 tỉ đồng…
Ở thời điểm hiện tại, ông Phạm Nhật Vượng đang là người giàu nhất Việt Nam với tài sản 4,4 tỉ USD theo Tạp chí Forbes (Mỹ). Nhìn vào "tương quan" cho đi, mức lỗ của VinFast và tài sản của ông, không ai có thể hoài nghi tâm huyết của người đứng đầu tập đoàn tư nhân đóng thuế nhiều nhất Việt Nam năm 2024.
Nhưng sự hoài nghi về chiếc ô tô do người Việt sản xuất thì vẫn luôn hiện diện, ngay cả với những người hằng ngày đi xe điện công nghệ của tỉ phú Phạm Nhật Vượng. Bạn có bao giờ đặt câu hỏi vì sao nhiều người không đủ niềm tin Việt Nam có thể sản xuất xe hơi? Tại sao ô tô vừa là khát vọng vừa là sự ghẻ lạnh của không ít người trong mỗi chúng ta?
Để tìm câu trả lời, hãy trở lại lịch sử ngành công nghiệp ô tô nội địa. Ngược dòng quá khứ, nếu tính từ những chiếc xe hơi thương hiệu Pháp được nhập về Việt Nam đầu thế kỷ 20 đến nay thì đã hơn 100 năm. Còn tính từ chiếc ô tô đầu tiên do chính tay người Việt thiết kế và chế tạo ra đời tại miền Bắc năm 1958, cũng đã gần 70 năm. Theo tư liệu, những năm đầu hoà bình ở miền Bắc, nhu cầu giao thông vận tải tăng cao. Vì thế, năm 1958, nhà máy Chiến Thắng (Hà Nội) quyết định sản xuất một loại ô tô nhỏ. Nhiệm vụ được giao cho đại tá, kỹ sư Hồ Mạnh Khang, Giám đốc nhà máy Z157 - Cục Quản lý xe máy, và ông Vũ Văn Đôn, Cục trưởng Cục Quản lý xe, trực tiếp chỉ đạo. Ngày 21.12.1958, chiếc xe "Chiến Thắng" mang biển số QS 0001 rời xưởng. Đây là chiếc ô tô 4 chỗ đầu tiên do người Việt sản xuất với "ngoại hình" không kém loại Moskvitch của Liên Xô lúc bấy giờ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến xem và động viên: "Ta đã sản xuất được xe con. Từ nay về sau cần nghiên cứu, sản xuất xe vận tải để phục vụ đất nước". Khi được đề nghị nhận chiếc xe, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chối: "Cảm ơn các chú đã quan tâm đến Bác, tặng Bác chiếc xe này. Nhưng hiện nay, Bác đã có xe đi rồi. Vậy các chú giúp Bác tặng lại chiếc xe này cho thương binh. Các chú ấy cần chiếc xe mới và tốt thế này hơn Bác".
Quốc khánh năm 1959, chiếc xe hơi Chiến Thắng do quân đội chế tạo được xếp vào đội hình diễu binh tại Quảng trường Ba Đình. Tuy nhiên, những năm sau đó, do điều kiện chiến tranh khó khăn, không có ngân sách nên xe Chiến Thắng không được sản xuất hàng loạt.
Trải qua nhiều thăng trầm, gần 40 năm sau, năm 2004 mới có 2 doanh nghiệp là Công ty CP Ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) và Công ty Ô tô Trường Hải (Thaco) được cấp phép sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam. Giai đoạn đầu, cả hai đều liên doanh lắp ráp các dòng xe thương mại của những hãng nước ngoài. Nhưng sau đó, chỉ Thaco trung thành với hướng đi này và thu về nhiều thành công với Mazda, Kia, Peugeot, BMW, Mini còn Vinaxuki vẫn quyết tâm theo đuổi giấc mơ xe hơi "made in Vietnam". Tại Triển lãm Ô tô Việt Nam 2012, Vinaxuki trưng bày mẫu xe cỡ nhỏ VG dành cho đô thị với 3 phiên bản động cơ, giá bán, chế độ bảo hành… Giấc mơ xe hơi Việt được tái khởi động mang theo bao kỳ vọng của người dân trong nước. Tiếc rằng, tất cả chỉ dừng ở trưng bày, chưa chiếc xe nào kịp lăn bánh trên đường. Sau giai đoạn đầu tư mạnh mẽ 2006 - 2009, Vinaxuki gặp khủng hoảng, bị yêu cầu bán nhà máy để trả nợ. Đến năm 2015, công ty giải thể. Giấc mơ xe hơi của người Việt chính thức khép lại.
So với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có xuất phát điểm khá muộn. Vì thế, Chính phủ đặt mục tiêu tập trung tận dụng công nghệ từ các đối tác nước ngoài để phát triển hạ tầng phụ trợ trong nước. Thông qua đó, từng bước nâng tỷ lệ nội địa hóa lên và xây dựng ngành công nghiệp ô tô theo lộ trình như vậy. Nói cho dễ hiểu thì một chiếc ô tô có khoảng 30.000 linh kiện và tất nhiên, không quốc gia, vùng lãnh thổ nào có thể sản xuất toàn bộ số chi tiết và linh kiện này. Nhưng nước nào có tỷ lệ nội địa hóa cao, sản xuất được nhiều nhất các chi tiết và linh kiện sẽ có ngành công nghiệp ô tô phát triển. Tỷ lệ nội địa hóa cao cũng giúp chi phí sản xuất giảm, cạnh tranh hơn so với xe nhập khẩu. Đồng nghĩa với người tiêu dùng nội địa có thể mua xe với giá rẻ hơn. Tại Việt Nam, các liên doanh khi tham gia đều cam kết sẽ đưa tỷ lệ nội địa hóa ô tô tăng dần theo từng giai đoạn, nhưng kết quả thực hiện thì hết sức khiêm tốn. Theo thống kê, tỷ lệ nội địa hóa ô tô của Việt Nam tới nay trung bình vào khoảng 20%, trong khi tại Thái Lan là khoảng 60%, thậm chí có dòng xe lên tới 80%. Tỷ lệ nội địa hóa của Indonesia cũng vào khoảng 50 - 60%, tại Trung Quốc khoảng 60 - 70%...
Đáng nói dù kết quả khiêm tốn nhưng để các doanh nghiệp có cơ hội phát triển, suốt mấy thập niên qua, ô tô phải gánh rất nhiều loại thuế, phí. Tính đến thời điểm hiện tại, một chiếc xe hơi tại Việt Nam phải chịu thuế nhập khẩu cho linh kiện (10 - 30%) hoặc xe nguyên chiếc (từ 50 đến 70%) tùy loại, và tùy nguồn gốc nhập khẩu. Tiếp đó là thuế tiêu thụ đặc biệt 40 - 60% tùy dung tích. Thuế VAT 10%, thuế thu nhập doanh nghiệp 22%. Nếu mua xe nhập khẩu sẽ phải chịu thêm mức thuế nhập khẩu 50%.
Chưa hết, ô tô lăn bánh còn phải chịu lệ phí trước bạ 10% hoặc 15% tùy địa phương. Ngoài ra còn có phí kiểm định, phí cấp biển số, phí đảm bảo an toàn kỹ thuật... Thậm chí phí bảo trì đường bộ còn phải đóng hai lần, thu qua đầu phương tiện và thu qua trạm BOT chưa kể một loạt phí khác như phí bảo hiểm trách nhiệm dân sự, phí xăng dầu và phí cho quỹ bình ổn. Mới nhất, Bộ Tài chính tính thu phí thử nghiệm khí thải… Kết quả là giá xe ô tô tới tay người sử dụng tăng gấp đôi, gấp ba tùy loại.
Đó chính là nguyên nhân lớn nhất khiến ngay cả những người đã từng kỳ vọng, từng ôm giấc mộng về chiếc ô tô do người Việt sản xuất cũng muốn cởi trói cho ngành này. Để ít nhất thì cũng được mua xe nhập khẩu với giá rẻ hơn.
Giấc mơ về chiếc ô tô "made in Vietnam" tưởng chừng như lụi tàn thì 5 năm trước, nhà máy VinFast được khởi tạo tại Hải Phòng lại làm dấy lên khát vọng về chiếc ô tô thương hiệu Việt.
Năm 2018, trả lời phỏng vấn Báo Thanh Niên, tỉ phú Phạm Nhật Vượng nói về lý do đầu tư vào ô tô như sau: "Tôi xuất thân từ sản xuất nên lúc nào cũng muốn tìm một cái gì đó để sản xuất. Đầu tiên tôi định đầu tư vào bánh kẹo, thực phẩm, bia rượu nước ngọt nhưng nếu làm những sản phẩm này thì không có cửa để xây dựng một thương hiệu đẳng cấp quốc tế. Ví dụ như bia, còn lâu mới bằng Heineken, Carlsberg..., bánh kẹo còn xa nữa. Trong khi đó, cuộc cách mạng xe điện mới diễn ra 9 năm dự báo sẽ bùng nổ đã "vẽ" lại bản đồ ngành công nghiệp xe hơi. Mà vẽ lại thì mình khác gì các hãng kia đâu?". Đúng như ông Vượng dự báo xe điện đã bùng nổ và quan trọng hơn, trên bản đồ ngành công nghiệp ô tô được vẽ lại của thế giới, VinFast đã ghi tên mình lên đó theo một cách không thể đĩnh đạc hơn….
Tỉ phú Phạm Nhật Vượng: Người biến giấc mộng điên rồ thành sự thật
20 năm trước khi Elon Musk đầu tư vào xe điện, cả thế giới cho ông là hoang tưởng. Nhưng giờ thì không ai có thể phủ nhận hành trình phi thường và vị thế hàng đầu thế giới của Tesla Motors. Tại Việt Nam, ngay cả khi VinFast niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ danh giá, nhiều người vẫn hoài nghi...
![[ Sam Winchester ]](https://data.voz.vn/avatars/m/1495/1495213.jpg?1737180184){kind=avatar}
