Ở một đất nước nọ, nơi mọi thứ đều có thể chậm chạp – từ sửa đường, xây trường, đến cải tiến y tế – thì có một thứ lại nhanh nhẹn hơn cả vận tốc ánh sáng: bộ máy phạt tiền của chính quyền.
Y tế? Người bệnh nằm la liệt trên hành lang, thuốc men thì thiếu, máy móc cũ kỹ hơn cả tivi đen trắng. Cán bộ giải thích:
"Ngân sách hạn hẹp, đành chịu. Người dân ráng tự lo, tự thân vận động nha!"
Giáo dục? Học sinh vẫn phải đóng tiền xây dựng trường dù trường vừa xây xong. Sách giáo khoa thì mỗi năm đổi một lần, để phụ huynh khỏi dùng lại sách cũ. Cán bộ lại thở dài:
"Giáo dục là tương lai, nhưng hiện tại thì... chưa có tiền để nâng cấp!"
Thế nhưng, khi nói đến việc phạt tiền dân, mọi thứ lại vận hành mượt mà đến bất ngờ. Một sáng nọ, ông Tám – một nông dân chất phác – bị bắt vì tội... đi xe đạp không bật xi-nhan. Ông ngơ ngác:
"Ủa, xe đạp tôi đâu có xi-nhan?"
Cảnh sát nhún vai:
"Không có thì càng đáng phạt. Xe gì cũng phải tuân thủ luật giao thông!"
Ngày hôm sau, bà Sáu – một người bán rau – bị phạt vì "bày hàng chiếm vỉa hè". Bà nhìn vỉa hè đầy ổ gà, đầy xe máy dựng lung tung mà hỏi:
"Vỉa hè còn nguyên đâu mà bảo tôi chiếm?"
Cán bộ nghiêm giọng:
"Không sửa được thì vẫn là vỉa hè. Chiếm là phạt!"
Ở khu chợ gần đó, ông Ba – một người bán bánh mì – bị phạt vì tội không đội mũ bảo hiểm khi... đi bộ giao bánh. Ông hỏi cảnh sát:
"Đi bộ mà cũng phải đội mũ sao?"
Cảnh sát đáp:
"Không đội, lỡ ngã thì tốn tiền y tế. Mà y tế nhà nước thì yếu, phạt trước để phòng hậu quả!"
Trong khi đó, những khoản phạt cứ thế mà chảy vào túi cán bộ. Dân thì đóng phạt, cắn răng chịu đựng, nhưng chẳng thấy đường được sửa, trường được xây, hay bệnh viện được cải thiện.
Người dân cuối cùng cũng ngộ ra chân lý:
"Không lo cho dân vì dân không mang lại nhiều tiền. Nhưng phạt dân thì nhanh, gọn, và hiệu quả hơn mọi kế hoạch phát triển!"
Và thế là, giữa cảnh đời sống dân khổ cực, bộ máy phạt vẫn vận hành trơn tru – như một chiếc đồng hồ Thụy Sĩ giữa một hệ thống sập xệ. Người ta cười mà không biết là đang cười mình hay cười ai:
"Đất nước này chỉ có một ngành phát triển vượt bậc – ngành thu tiền phạt!"