kankita
Senior Member
Thời kỳ Tĩnh Hải Quân - Đại Cồ Việt là thời kỳ tái hình thành lại nước Việt, dân tộc Việt nhưng ghi chép lại rất sơ sài. Nay mát trời mình nổi hứng tóm lược ngắn gọn thời kỳ này:
1. Quyền lực trung ương triều đình nhà Đường tan rã. Các địa phương nắm quyền lực thực tế, trở thành các tiểu quốc. Tĩnh Hải Quân khi đó bao gồm 12 châu (8 châu hiện ở nc ta va 4 châu ở Lưỡng Quảng). Quan lại cai trị khi đó mất lòng Chu Ôn nên bị giết, khoảng trống quyền lực được một thổ hào địa phương là Khúc Thừa Dụ chiếm lấy.
2. Khúc Thừa Dụ nắm quyền hai năm thì mất, con là Khúc Hạo lên thay, tiến hành cải cách để giảm bớt quyền lực các thủ lĩnh địa phương. Sau đó Khúc Thừa Mỹ lên thay và ăn chơi vô độ, lại thân Hậu Lương mà thù địch với Nam Hán. Nam Hán bèn đem quân thôn tính, diệt họ Khúc.
3. Tướng cũ của họ Khúc là Dương Đình Nghệ ở Ái Châu tăng cường luyện binh, sau đó khởi binh đánh đuổi quân xâm lược, đánh chiếm Đại La. Sau đó Dương Đình Nghệ tiếp tục đánh tan viện binh của Nam Hán, tái lập lại nền tự chủ.
4. Dương Đình Nghệ sau khi lên nắm quyền đã giao đất căn bản Ái Châu cho con rể là Ngô Quyền, còn con trai là Dương Tam Kha thì ở bên cha phò tá ở thành Đại La. Dương Đình Nghệ có công đánh giặc ngoại xâm, lại trọng dụng các thủ lĩnh địa phương nên rất được lòng người, nền tự chủ được củng cố. Nhưng một thủ lĩnh địa phương là Kiều Công Tiễn sinh lòng khác làm phản giết Dương Đình Nghệ. Dương Tam Kha rút về Ái Châu, cùng Ngô Quyền khởi binh kháng cự. Các thủ lĩnh địa phương đều ngả theo Ái Châu đánh lại Kiều Công Tiễn, kể cả con cháu trong nhà họ Kiều cũng theo về Ái Châu. Ngô Quyền nắm binh quyền lớn nhất, được tôn lên làm minh chủ, cử Dương Tam Kha và con trai cả Ngô Xương Ngập bắc tiến giết Kiều Công Tiễn. Cần chú ý là Dương Như Ngọc con gái Dương Đình Nghệ là mẹ của Ngô Xương Văn, nhưng chỉ là mẹ kế của Ngô Xương Ngập. Xương Ngập đi là để đề phòng nhân dân ở thành Đại La còn nhớ công lao họ Dương sẽ tôn phù Tam Kha. Sau đó Ngô Quyền đã dùng quân mai phục đánh bại quân Nam Hán lần hai, khôi phục lại nền tự chủ, Ngô Quyền chính thức xưng vương, tái lập nền độc lập.
5. Ngô Quyền giành lại được nền độc lập, nhưng để mất 4 châu phía bắc, chỉ còn giữ lại 8 châu phía Nam, là lãnh thổ Đại Cồ Việt sau này. Ngô Quyền sau khi lên ngôi tiếp tục chính sách cũ của Ngô Quyền, và trọng dụng Dương Tam Kha, nhưng lại lập Ngô Xương Ngập làm thái tử. Hai phe phái tranh giành quyền lực với nhau. Sau khi Ngô Quyền chết, Dương Tam Kha thành công giành lấy quyền lực, lập cháu ruột là Ngô Xương Văn, truy sát Ngô Xương Ngập. Ngô Xương Văn từ chối nên Dương Tam Kha lên ngôi và nhận Xương Văn là con nuôi, lập làn thái tử. Việc truy sát Xương Ngập thất bại, Xương Ngập được thủ lĩnh họ Phạm che chở. Các thủ lĩnh địa phương bắt đầu tích trữ binh lương, ngấp nghé tranh giành quyền lực. Dương Tam Kha giao hết binh quyền cho Xương Văn đi đánh hai thủ lĩnh Đường, Nguyễn. Xương Văn nhân cơ hội đảo chính, lật đổ Tam Kha. Vì Tam Kha là cậu ruột và cha nuôi, nên Xương Văn cho Tam Kha đi khai khẩn đất Thái Bình chứ không giết. Xương Văn đón anh Xương Ngập về cai trị, đây là thời kỳ duy nhất trong lịch sử Việt Nam có hai vua cùng lúc.
6. Xương Ngập sau khi lên ngôi thì giam lỏng Xương Văn, tự mình nắm quyền. Xương Ngập bất tài, triều đình hỗn loạn, địa phương cát cứ. Sau cùng Xương Ngập hoang dâm vô độ, bị thượng mã phong mà chết. Xương Văn quay lại nắm quyền. Xương Văn dẹp được một số địa phương, nhưng bị quân cát cứ Đinh Bộ Lĩnh đánh lui. Sau cùng Xương Văn bị tử trận khi đánh dẹp chính hai thôn Đường, Nguyễn.
7. Khi Xương Văn tử trận, con nuôi là Lã Xử Bình đoạt binh quyền, dẫn quân trở lại Đại La, con Xương Ngập là Xương Xí tháo chạy về Ái Châu. Các đại thần là Dương Huy, Kiều Công Hãn, Đỗ Cảnh Thạc dấy binh chống lại Lã Xử Bình, các thủ lĩnh địa phương cũng tăng cường giao tranh, mở đầu loạn 12 sứ quân. Cuối cùng thủ lĩnh mạnh nhất là Đinh Bộ Lĩnh giành chiến thắng, lấy căn cứ địa là Hoa Lư làm kinh đô, thống nhất đất nước. Đinh Bộ Lĩnh xưng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, chính thức độc lập hoàn toàn.
8. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, siết chặt nền cai trị nhằm củng cố nền trung ương tập quyền. Đồng thời lấy mẹ của một thủ lĩnh trước đây là Ngô Nhật Khánh, sinh ra được người con thứ hai là Đinh Hạng Lang, bèn lập làm thái tử. Điều này khiến con cả là Đinh Liễn phẫn nộ, phát binh đánh úp giết Đinh Hạng Lang. Đinh Bộ Lĩnh bèn lập luôn Đinh Liễn làm thái tử. Phe cánh người con thứ ba là Đinh Toàn, Dương Vân Nga và Lê Hoàn phản ứng dữ dội. Điều gì xảy ra thì không khẳng định được, nhưng cuối cùng Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị giết. Đinh Toàn được lập lên nối ngôi, Lê Hoàn tự xưng phó vương nắm hết binh quyền. Các cựu thần nhà Đinh khởi binh chống lại nhưng thất bại. Sau đó nhà Tống nhân cơ hội phát binh đánh Đại Cồ Việt. Quân đội dưới sự dẫn đầu là tướng Phạm Cự Lượng suy tôn Lê Hoàn lên ngôi, ép Dương Vân Nga phế truất Đinh Toàn.
9. Lê Hoàn lên ngôi đã đánh bại quân Tống cả hai đường thủy bộ. Lê Hoàn sau đó phong vương cho 11 người con trai và cắt đất, chia quân cho họ nhằm áp chế các đại thần và các quân phiệt. Nhưng các hoàng tử có binh quyền lại nảy sinh lòng khác. Sau khi Lê Hoàn chết, các hoàng tử khởi binh giành ngôi với thái tử Lê Long Việt. Tuy Lê Long Việt đánh bại các hoàng tử chống đối, nhưng ba ngày sau khi lên ngôi thì bị em là Lê Long Đĩnh tiến hành chính biến cung đình giết hại. Lê Long Đĩnh sau đó một lần nữa đánh bại các hoàng tử chống đối, củng cố quyền lực, cho thỉnh kinh văn đạo Phật, tăng cường trấn áp dã man các thế lực chống đối.
10. Lê Long Đĩnh chết đột ngột ở tuổi 23, em rể là Lý Công Uẩn đoạt được quyền lực, xưng đế lập nên nhà Lý. Lý Công Uẩn sau đó đánh bại hai người con của Lê Hoàn để củng cố ngai vàng. Lý Công Uẩn dời đô về thành Đại La, đổi tên gọi là Thăng Long.
11. Lý Công Uẩn mất sau 18 năm trị vì, con là Lý Phật Mã (cháu ngoại của Lê Hoàn và Dương Vân Nga) lên ngôi, ba hoàng tử phát binh chống lại, gây nên loạn Tam Vương. Lý Phật Mã giành thắng lợi, tức là Lý Thái Tông. Lý Thái Tông khoan dung, khôi phục lại nền thái bình sau hơn trăm năm loạn lạc, mở ra một triều đại ổn định lâu dài cho Đại Cồ Việt. Con Lý Thái Tông là Lý Thánh Tông sau khi lên ngôi đã đổi tên nước thành Đại Việt. Lịch sử nước ta chuyển sang một thời kỳ mới, thời kỳ ổn định Lý - Trần.
1. Quyền lực trung ương triều đình nhà Đường tan rã. Các địa phương nắm quyền lực thực tế, trở thành các tiểu quốc. Tĩnh Hải Quân khi đó bao gồm 12 châu (8 châu hiện ở nc ta va 4 châu ở Lưỡng Quảng). Quan lại cai trị khi đó mất lòng Chu Ôn nên bị giết, khoảng trống quyền lực được một thổ hào địa phương là Khúc Thừa Dụ chiếm lấy.
2. Khúc Thừa Dụ nắm quyền hai năm thì mất, con là Khúc Hạo lên thay, tiến hành cải cách để giảm bớt quyền lực các thủ lĩnh địa phương. Sau đó Khúc Thừa Mỹ lên thay và ăn chơi vô độ, lại thân Hậu Lương mà thù địch với Nam Hán. Nam Hán bèn đem quân thôn tính, diệt họ Khúc.
3. Tướng cũ của họ Khúc là Dương Đình Nghệ ở Ái Châu tăng cường luyện binh, sau đó khởi binh đánh đuổi quân xâm lược, đánh chiếm Đại La. Sau đó Dương Đình Nghệ tiếp tục đánh tan viện binh của Nam Hán, tái lập lại nền tự chủ.
4. Dương Đình Nghệ sau khi lên nắm quyền đã giao đất căn bản Ái Châu cho con rể là Ngô Quyền, còn con trai là Dương Tam Kha thì ở bên cha phò tá ở thành Đại La. Dương Đình Nghệ có công đánh giặc ngoại xâm, lại trọng dụng các thủ lĩnh địa phương nên rất được lòng người, nền tự chủ được củng cố. Nhưng một thủ lĩnh địa phương là Kiều Công Tiễn sinh lòng khác làm phản giết Dương Đình Nghệ. Dương Tam Kha rút về Ái Châu, cùng Ngô Quyền khởi binh kháng cự. Các thủ lĩnh địa phương đều ngả theo Ái Châu đánh lại Kiều Công Tiễn, kể cả con cháu trong nhà họ Kiều cũng theo về Ái Châu. Ngô Quyền nắm binh quyền lớn nhất, được tôn lên làm minh chủ, cử Dương Tam Kha và con trai cả Ngô Xương Ngập bắc tiến giết Kiều Công Tiễn. Cần chú ý là Dương Như Ngọc con gái Dương Đình Nghệ là mẹ của Ngô Xương Văn, nhưng chỉ là mẹ kế của Ngô Xương Ngập. Xương Ngập đi là để đề phòng nhân dân ở thành Đại La còn nhớ công lao họ Dương sẽ tôn phù Tam Kha. Sau đó Ngô Quyền đã dùng quân mai phục đánh bại quân Nam Hán lần hai, khôi phục lại nền tự chủ, Ngô Quyền chính thức xưng vương, tái lập nền độc lập.
5. Ngô Quyền giành lại được nền độc lập, nhưng để mất 4 châu phía bắc, chỉ còn giữ lại 8 châu phía Nam, là lãnh thổ Đại Cồ Việt sau này. Ngô Quyền sau khi lên ngôi tiếp tục chính sách cũ của Ngô Quyền, và trọng dụng Dương Tam Kha, nhưng lại lập Ngô Xương Ngập làm thái tử. Hai phe phái tranh giành quyền lực với nhau. Sau khi Ngô Quyền chết, Dương Tam Kha thành công giành lấy quyền lực, lập cháu ruột là Ngô Xương Văn, truy sát Ngô Xương Ngập. Ngô Xương Văn từ chối nên Dương Tam Kha lên ngôi và nhận Xương Văn là con nuôi, lập làn thái tử. Việc truy sát Xương Ngập thất bại, Xương Ngập được thủ lĩnh họ Phạm che chở. Các thủ lĩnh địa phương bắt đầu tích trữ binh lương, ngấp nghé tranh giành quyền lực. Dương Tam Kha giao hết binh quyền cho Xương Văn đi đánh hai thủ lĩnh Đường, Nguyễn. Xương Văn nhân cơ hội đảo chính, lật đổ Tam Kha. Vì Tam Kha là cậu ruột và cha nuôi, nên Xương Văn cho Tam Kha đi khai khẩn đất Thái Bình chứ không giết. Xương Văn đón anh Xương Ngập về cai trị, đây là thời kỳ duy nhất trong lịch sử Việt Nam có hai vua cùng lúc.
6. Xương Ngập sau khi lên ngôi thì giam lỏng Xương Văn, tự mình nắm quyền. Xương Ngập bất tài, triều đình hỗn loạn, địa phương cát cứ. Sau cùng Xương Ngập hoang dâm vô độ, bị thượng mã phong mà chết. Xương Văn quay lại nắm quyền. Xương Văn dẹp được một số địa phương, nhưng bị quân cát cứ Đinh Bộ Lĩnh đánh lui. Sau cùng Xương Văn bị tử trận khi đánh dẹp chính hai thôn Đường, Nguyễn.
7. Khi Xương Văn tử trận, con nuôi là Lã Xử Bình đoạt binh quyền, dẫn quân trở lại Đại La, con Xương Ngập là Xương Xí tháo chạy về Ái Châu. Các đại thần là Dương Huy, Kiều Công Hãn, Đỗ Cảnh Thạc dấy binh chống lại Lã Xử Bình, các thủ lĩnh địa phương cũng tăng cường giao tranh, mở đầu loạn 12 sứ quân. Cuối cùng thủ lĩnh mạnh nhất là Đinh Bộ Lĩnh giành chiến thắng, lấy căn cứ địa là Hoa Lư làm kinh đô, thống nhất đất nước. Đinh Bộ Lĩnh xưng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, chính thức độc lập hoàn toàn.
8. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, siết chặt nền cai trị nhằm củng cố nền trung ương tập quyền. Đồng thời lấy mẹ của một thủ lĩnh trước đây là Ngô Nhật Khánh, sinh ra được người con thứ hai là Đinh Hạng Lang, bèn lập làm thái tử. Điều này khiến con cả là Đinh Liễn phẫn nộ, phát binh đánh úp giết Đinh Hạng Lang. Đinh Bộ Lĩnh bèn lập luôn Đinh Liễn làm thái tử. Phe cánh người con thứ ba là Đinh Toàn, Dương Vân Nga và Lê Hoàn phản ứng dữ dội. Điều gì xảy ra thì không khẳng định được, nhưng cuối cùng Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị giết. Đinh Toàn được lập lên nối ngôi, Lê Hoàn tự xưng phó vương nắm hết binh quyền. Các cựu thần nhà Đinh khởi binh chống lại nhưng thất bại. Sau đó nhà Tống nhân cơ hội phát binh đánh Đại Cồ Việt. Quân đội dưới sự dẫn đầu là tướng Phạm Cự Lượng suy tôn Lê Hoàn lên ngôi, ép Dương Vân Nga phế truất Đinh Toàn.
9. Lê Hoàn lên ngôi đã đánh bại quân Tống cả hai đường thủy bộ. Lê Hoàn sau đó phong vương cho 11 người con trai và cắt đất, chia quân cho họ nhằm áp chế các đại thần và các quân phiệt. Nhưng các hoàng tử có binh quyền lại nảy sinh lòng khác. Sau khi Lê Hoàn chết, các hoàng tử khởi binh giành ngôi với thái tử Lê Long Việt. Tuy Lê Long Việt đánh bại các hoàng tử chống đối, nhưng ba ngày sau khi lên ngôi thì bị em là Lê Long Đĩnh tiến hành chính biến cung đình giết hại. Lê Long Đĩnh sau đó một lần nữa đánh bại các hoàng tử chống đối, củng cố quyền lực, cho thỉnh kinh văn đạo Phật, tăng cường trấn áp dã man các thế lực chống đối.
10. Lê Long Đĩnh chết đột ngột ở tuổi 23, em rể là Lý Công Uẩn đoạt được quyền lực, xưng đế lập nên nhà Lý. Lý Công Uẩn sau đó đánh bại hai người con của Lê Hoàn để củng cố ngai vàng. Lý Công Uẩn dời đô về thành Đại La, đổi tên gọi là Thăng Long.
11. Lý Công Uẩn mất sau 18 năm trị vì, con là Lý Phật Mã (cháu ngoại của Lê Hoàn và Dương Vân Nga) lên ngôi, ba hoàng tử phát binh chống lại, gây nên loạn Tam Vương. Lý Phật Mã giành thắng lợi, tức là Lý Thái Tông. Lý Thái Tông khoan dung, khôi phục lại nền thái bình sau hơn trăm năm loạn lạc, mở ra một triều đại ổn định lâu dài cho Đại Cồ Việt. Con Lý Thái Tông là Lý Thánh Tông sau khi lên ngôi đã đổi tên nước thành Đại Việt. Lịch sử nước ta chuyển sang một thời kỳ mới, thời kỳ ổn định Lý - Trần.
