Chắc mọi người đã nghe đến lý thuyết này nhiều rồi nên ai chưa biết thì google 5s.
Đại loại là lợi ích tài nguyên chung trong cuộc sống là giá trị tổng bằng không, người này được thì người kia mất. Khả năng duy nhất để cả hai cùng được là mỗi người chịu mất một phần (không thể biết trước được là bản thân mất bao nhiêu, có thể mất phân nửa hoặc là mất con mẹ nó hết thằng kia hưởng, hoặc tất cả đều mất hết)
Khi xã hội bình thường, miếng bánh nó lớn thì phần được mất ít nhận ra, nhưng khi xã hội lâm vào khó khăn thì mọi người sẽ nhận thấy hoàn cảnh bản thân rất dễ rơi vào tình huống nghịch lý tù nhân ở trên.
Một ví dụ dễ thấy nhất là chiến tranh là hoàn cảnh 1 mất 1 còn hoàn toàn cùng cực. Chiến tranh đòi hỏi mọi người đều phải sẵn sàng đi vào đường chết để tìm lấy đường sống, nhưng sẽ thế nào nếu mình chết còn thằng bên cạnh bỏ chạy cmn mất, hay mình chết, thằng tướng xách vợ con chạy cmn hết thì sao. Sự nghi ngờ đó dẫn đến tâm lý mình cũng phải chạy thôi, và khi 1000 người lính có tư tưởng như vậy thì sự tan rã và tất cả đều thất bại và mất hết là tất yếu.
Hay đấu tranh với dịch bệnh bây giờ cũng vậy, ai cũng đang phải hi sinh lợi ích bản thân, khó khăn càng gia tăng thì hi sinh càng phải nhiều, đó là vòng lẩn quẩn nhưng đó cũng là cách duy nhất để vượt qua. Ngay ban đầu, ai cũng nghĩ rằng phải tích cực đổ ra ngoài tích trữ đồ ăn đi làm tích tiền vậy nên đổ xô chen chúc tạo điều kiện dịch bệnh nó lây lan. Bạn làm vì lợi ích bản thân của bạn và gia đình, hoàn toàn đúng và hợp lý, nhưng được bao lâu? Tiền tích lũy để làm gì khi bạn không thể tự sản xuất ra được đồ ăn mà phải nhờ vào người khác. Nhưng người khác vì dịch bệnh không thể sản xuất được nhiều đồ ăn như trước được nữa và bạn càng muốn ra đường tìm đồ ăn. Bạn càng vì lợi ích bản thân thì kết quả nhận lại sau này càng khốc liệt. Đó chính là cái cốt yếu của nghịch lý tù nhân, những quyết định tưởng như rất hợp lý ban đầu nhưng cuối cùng mang lại kết quả vô lý. Lý do là cá nhân không thể tự tồn tại một mình được mà phải nhờ vào xã hội. Con người là động vật duy nhất ăn hại nếu hành động một mình. Thả bạn với một con khỉ lên đảo thì con khỉ sẽ sống còn bạn gần như sẽ chết sau 1 tuần.
Hợp tác con người nó có giá trị mạnh mẽ là do đòi hỏi yếu tố hi sinh không loài động vật nào có được. LX đánh nhau với Đức chết 10 triệu người nếu xét lại thì nhiều người sẽ nghĩ rằng lãnh đạo LX ngu dốt, nhưng nếu ko chết 10 triệu người để Đức thắng nó diệt chủng hết 20 triệu người. Khó khăn càng nhiều thì cá nhân phải chấp nhận hi sinh càng nhiều, đó là cách duy nhất.