CHAP 4: HẢI QUAN NỘI BÀI
***
Sau này thì tôi tìm hiểu và được biết những công ty như công ty tôi được gọi là Forwarder. Thuật ngữ
Forwarder (sau đây viết tắt là fwd) ban đầu được hiểu là những công ty mua cước tàu trực tiếp từ hãng tàu – đơn vị sở hữu tàu biển và vỏ container – rồi bán lại cho những đơn vị trực tiếp xuất khẩu hay nhập khẩu. Giả sử công ty của các bác đang xuất khẩu 1 container hạt điều đi Trung Quốc chẳng hạn, các bác sẽ cần phải book chỗ trên tàu với hãng tàu hoặc những công ty logistics như chúng tôi. Với thị trường logistics VN từ thuở sơ khai cho tới thời điểm đó thì book qua bọn tôi sẽ được giá tốt hơn book trực tiếp với hãng tàu/hãng bay một chút (do các công ty fwd thường có lượng hàng ổn định hơn tập hợp từ nhiều khách hàng khác nhau hoặc mối quan hệ với hãng tàu tốt hơn) đồng thời được công nợ ít nhất là 1 tháng. Nếu book qua hãng tàu thì tàu chạy một cái là phải thanh toán tiền liền. Khi về VN thì khái niệm fwd được mở rộng hơn nhờ sự cần cù chịu khó và khôn vặt của người mình. Các công ty fwd ở Việt Nam không cái gì là không làm: từ bán cước quốc tế, dịch vụ khai thuê hải quan, kho bãi, vận tải nội địa, quản lý chuỗi cung ứng (nghe oai vcl), hun trùng, kiểm dịch, làm C/O, … Nói chung là tất cả các dịch vụ bổ trợ đi kèm cho ngành xuất nhập khẩu đều có thể được fwd cung cấp, dù họ éo sở hữu bất cứ một con tàu, máy bay, xe container hay công nghệ gì tiên tiến. Cái gì éo có thì ta thuê ngoài, miễn là khách chịu giá. Phần lớn sales fwd đều được dạy là khi khách hỏi bên mình có dịch vụ gì thì phải trả lời là cái gì bên em cũng có, cái gì cũng là thế mạnh, đến khi làm thì check bên này – báo bên kia
. Vị trí của tôi ngày ấy thường được gọi là
OPS – hay
hiện trường, trong Nam thì gọi là
Giao nhận – công việc chính là lên các hãng tàu/hãng bay thanh toán tiền để lấy lệnh giao hàng, làm việc trực tiếp với hải quan để thông quan hàng hóa sau đó lấy hàng tại các kho hàng không/các cảng biển để ra xe giao đi cho khách. Khai thuê hải quan có thể nói là dịch vụ mà công ty fwd nào cũng có, cũng là cái thực tế, cái thật nhất mà fwd có thể đem lại cho khách hàng ở phần bề nổi.
Hôm đó công ty có 2 lô hàng ở Nội Bài, một lô hàng từ Nhật về Việt Nam qua hãng
Vietnam Airlines, sẽ về kho
NCTS (tôi được ông V bảo thế chứ lúc ấy chưa biết NCTS là gì
), 1 lô chuyển phát nhanh
DHL sẽ phải mở tờ khai ở
Chi cục Hải quan CPN Hà Nội. Do là buổi đầu tiên nên Sếp phân công cho tôi và thằng S cùng lên Nội Bài, một mặt để training, một mặt để chia việc làm cho nó lẹ. 2 anh em đóng con wave alpha 6 năm tuổi của tôi phóng thẳng Phạm Văn Đồng lên Sân bay Nội Bài và có mặt lúc 9h30 phút sáng.
Nói về các kho hàng không trên Nội Bài thì nếu các bác đi từ hướng cầu Thăng Long lên, đi qua 2 nhà ga Quốc tế và Nội địa thì sẽ đến địa phận các kho hàng. Trên Nội Bài ngày ấy có 3 kho là
ACSV,
NCTS và
ALSC. Kho
ACSV nằm ngay cạnh lối lên tầng 2 Ga Nội địa, kho
NCTS – đối diện - thì ngày đó nhiều hàng nhập nhất do có hợp đồng với nhiều hãng bay lớn (Vietnam, Qatar, Thai cargo, EVA, …) còn
ALSC thì là kho khang trang sạch sẽ nhất, hiện đại hơn 2 kho còn lại 1 chút. Hàng từ nước ngoài về Hà Nội qua đường hàng không phần lớn sẽ được 3 kho này phụ trách bốc dỡ từ sân đỗ vào nhập kho, rồi sau khi người nhận hàng hoàn tất các thủ tục pháp lý thì kho sẽ release hàng. Do thỏa thuận từ trước nên ngày hôm đó tôi sẽ tự “solo” với lô hàng nhập qua Vietnam Airlines, còn thằng S, sẽ qua
Chi cục Hải quan CPN cách đó chừng 2km để giải quyết lô hàng về qua chuyển phát nhanh DHL. Sở dĩ muốn tự solo vì không muốn thằng S thấy cảnh mình ba ngơ, lóng ngóng khi đi làm việc buổi đầu. Anh em chơi với nhau vui vẻ là chính, trong công việc thì mình hơn tuổi nó nên cũng không muốn bộc lộ cái yếu kém trước mặt nhau
. Lúc ấy nghĩ trên ý đầy những ông như mình, vớ đại 1 ông để hỏi thì cũng nhanh vào việc thôi.
View attachment 830251
Hình: Khu vực phát hàng nhập kho NCTS một buổi tối mùa cao điểm.
Ấn tượng đầu tiên của tôi về kho NCTS là nó cũ hơn tôi tưởng. Tôi cứ nghĩ sẽ tới 1 tòa nhà lớn khang trang, phía trong có hệ thống kho hàng gồm các giá, kệ hiện đại giống như các hình search trên mạng. Thực tế thì khuôn viên kho có thể chia thành 4 phần. Từ cổng đi vào phía bên tay phải là tòa nhà NTS cho khối văn phòng. Tòa nhà cao khoảng đâu đó dưới 5-6 tầng, tôi không nhớ chính xác. Khá khang trang nhưng không hiện đại và vắng tanh như chùa bà Đanh. Bên tay trái từ cổng đi vào cũng là 1 khối văn phòng khác, được bên ngân hàng nào đó (hình như là Techcombank) thuê lại để đặt phòng giao dịch Nội Bài, nhìn chung cũng khá nịnh mắt. Đi thêm vào trong cổng vài bước, phía sau tòa nhà NTS là 1 căn phòng rộng, đâu đó diện tích mặt sàn chừng hơn trăm m2. Đây là nơi giao dịch trực tiếp của hệ thống kho hàng
NCTS với khách hàng như chúng tôi. Một nửa căn phòng hồi đó được chia lại cho Đội thủ tục Hàng hóa nhập khẩu của Chi cục Hải quan CKSBQT Nội Bài ngồi. (Hiện nay thì Chi cục HQCKSBQT Nội Bài đã được chuyển hoàn toàn vào trong tòa nhà riêng cách đó chừng 1km, tòa nhà rất khang trang, sạch sẽ và có cả sân tennis).
Trong căn phòng làm việc rộng lớn lúc ấy có cả cán bộ kho hàng, cán bộ hải quan ngồi thành 2 dãy quầy 2 bên, phía giữa đặt một băng ghế dài cho anh em “khách hàng” chúng tôi ngồi. Trong kho nhốn nháo gần trăm mạng người bon chen làm thủ tục. Tôi vớ được một anh “đồng nghiệp” khác hơn tôi chừng 1 vài tuổi, trông bộ dạng đã có kinh nghiệm để hỏi về các thủ tục cần phải làm. Theo hướng dẫn của anh thì tôi qua phía quầy dịch vụ của kho hàng, xuất trình giấy giới thiệu và ủy quyền nhận hàng để lấy bộ chứng từ vận đơn gốc kèm với phiếu xuất kho. Sau đó thì qua quầy hải quan làm thủ tục.
Cán bộ hải quan làm thủ tục trực tiếp cho hàng hóa của chúng tôi lúc đó có chừng 10 người, ngồi ở 10 “cửa” (quầy) sát nhau. Tờ khai sẽ do đội trưởng phân công random cho các công chức ngồi quầy đó, hoặc, nếu quen rồi thì có thể nhờ đội trưởng phân trực tiếp cho công chức mà mình muốn làm. Tôi thì lúc ấy quen mỗi bác Giám đốc CATP – người kí tên trong CMND của tôi - nên được phân random vào quầy số 8 của một chị Hải quan tên X – chị khoảng hơn 30 tuổi.
Theo một thông lệ không biết từ thuở hồng hoang là thằng đầu tiên nào dạy cho thằng thứ hai nào rồi truyền tới ngày nay, khi nộp bộ hồ sơ vào cho công chức chúng tôi sẽ phải kẹp 1 lít coca vào đó – tôi cũng được dạy cách làm tương tự từ công ty. Tuy nhiên, do lúc nãy hỏi ông “tiền bối” kia ở ngoài cửa là kẹp bao nhiêu thì ông ấy trả lời “tùy công ty” – có lẽ vì không muốn nói thật, nên tôi quyết định là giảm số coca xuống còn 1 nửa, chỉ 50 đơn vị coca thôi. Số còn lại sẽ được dùng để làm từ thiện cho người dân có hoàn cảnh khó khăn sống tại Hà Nội – cụ thể ở đây là thằng đang type dòng này
. Tay tôi run run đưa bộ hồ sơ qua cửa quầy với lời nhắn:
- Chị ơi, em có bộ hồ sơ công ty X, chị làm giúp em nhé.
- Gấp không? Rồi chưa chờ tôi trả lời, chị tiếp: Ra ghế ngồi đợi đi.
Tôi rón rén ra ghế ngồi, móc điện thoại ra chưa kịp trả lời tin nhắn của gấu thì chị HQ gọi giật lại:
- Ê, công ty X, quay lại đây.
- Dạ vâng ạ, xong rồi hả chị?
- Xong gì mà xong. Mới đi làm à? Hồ sơ thiếu này? – chị mở bộ hồ sơ ra, rồi trong lúc tôi đang hoang mang xem thiếu cái gì thì ngón tay chị chỉ vào chỗ tôi kẹp coca. Mặt chị lúc đó thế này: .
Trong trạng thái xấu hổ như bị phát hiện hành vi trộm cắp, tôi xin lại bộ hồ sơ ra chỗ vắng người rồi kẹp thêm coca vào cho đủ 1 lít. Sau khi nộp lại bộ hồ sơ đầy đủ thì chừng 30 phút sau thấy chị gọi to lên báo thông quan rồi này. Tôi lúc ấy cũng ngạc nhiên. Sao bảo phải cãi nhau với hải quan cơ mà? Easy game thế này à?
Thôi kệ, phi đi lấy hàng cái đã. Tôi xin lại bộ hồ sơ đã được chị kí nháy nhỏ nhỏ ở góc tờ khai rồi ba chân bốn cẳng chạy ra ngoài. Đang đi thì chị gọi giật lại:
- Ơ cái thằng kia!!!!!
- Dạ, có gì không ổn hả chị?
- Qua kia nộp đội đi. Mới làm thì từ từ thôi sai lên sai xuống.
Ừ đấy, chết mẹ tôi quên. Nộp đội là sau khi tờ khai đã được công chức thông quan thì lại quầy thu ngân bổ sung thêm cho đội thêm chai coca 1 lít nữa. Tổng vị chi 1 tờ khai thông thường sẽ cần 2 lít coca. Thêm 30 đơn vị coca khi qua bước hải quan giám sát nữa là 2,3 lít. Giám sát xong rồi thì bước lấy hàng cũng đơn giản thôi, kho họ có quy trình cả. Ở một chiến tuyến khác thì thằng S làm bộ hồ sơ qua Chuyển phát nhanh cũng tương tự đầu xuôi đuôi lọt nên sau khi đưa hàng lên chiếc xe tải được công ty gọi tới thì chúng tôi quay xe về thành phố. Kết thúc buổi đầu tiên ra chiến trường.